Tasavvufun Basamaklari

O K U
Beynimiz d�ş�nsel, duyuşsal ve bedensel olmak �zere 3 t�r eylem y�r�t�r.
1. IQ Intelligence ( Zek� ) Quotient ( B�l�m ), D�ş�nsel B�l�m, D�ş�nsel Eylemlerin Y�r�t�ld�ğ� B�l�m.
2. EQ Emotional (Duyuşsal ) Quotient (B�l�m )

a) Duygusal ya da duyuşsal Eylemler’ in Y�r�t�ld�ğ� B�l�m.
b) Hareketlerin ve H�cresel Eylemlerin Y�r�t�ld�ğ� B�l�m.

Psikiyatrist ( Beyinbilimci ) Do�.Dr.Nusret Kaya’ ya g�re IQ’ ya zek� katsayısı denebilir ama EQ’ ya duygusal zek� denemez. Nedenine gelince EQ beynin duygusal ya da duyuşsal eylemlerinin y�r�t�ld�ğ� kısmı olup zek�, d�ş�nce, akıl t�r�nden eylemleri i�ermez.

Bir �neri olarak IQ i�in D�ş�nsel B�l�m Katsayısı ( D�BK ) ve EQ i�in de Duyuşsal B�l�m Katsayısı ( DuBK ) tanımlamaları yapılabilir. Psikiyatrist ( Beyinbilimci ) Do�.Dr.Nusret Kaya beyni anlatmak i�in ceviz �rneğini vermiş. �rnekte cevizin kabuğu kafatasını, zarı d�ş�nsel b�l�m� ve cevizin yenen kısmını da beyin h�crelerinin % 72 sini kullanan duygusal b�l�m� simgelemekte. Beynin d�ş�nsel b�l�m�ne yani Tıp Bilimi’ndeki karşılığıyla Korteks’e �st beyin, duygusal b�l�m�ne de alt beyin adını vermiş.

Halk arasında beynin d�ş�nsel eylemlerinin y�r�t�ld�ğ� �st beyne, beyin; duygusal eylemlerinin y�r�t�ld�ğ� alt beyine ise kalp, y�rek ya da g�n�l adı verilmiş. D�ş�nsel eylemler �ok yoğun olduğunda beyin yorulduğu i�in �st beyine halk arasında beyin denmiş olabilir. Yine aynı şekilde duygusal eylemler deki yoğunluk ta kalbi hızlı hızlı attırdığından halk arasında alt beyine kalp denmiş olabilir.

İnsanoğlu k�t� alışkanlıklara hoş ve yoğun bir şekilde duygusal eylemleri yaşattığı i�in başlar. Tabii ki bu duyguları yaşayış şekli Allah’ ın rızasına aykırı olduğu i�in kalp yavaş yavaş m�h�rlenir, kararır ve g�n�l hastalığına yol a�ar. Burada sorun o hoş ve yoğun duyguları yaşamaktan değil Allah’ ın rızasına aykırı bir şekilde yaşamaktan dolayı ortaya �ıkmaktadır. Dinimiz İsl�m barış demektir. Barış Allah’ ın ve doğanın kurallarıyla barışık olmaktan gelir. Savaş Allah ve Doğa’ yla değil zalimlerle olmalıdır. En b�y�k zalim Baş Şeytan İblis’ tir. Daha sonra onun uşakları olan diğer şeytanlar ve nefsi emmare denen nefsimizin k�t�l�ğ� emretme �zelliği de diğer zalimleri oluşturur.

Eğitim: Olumlu yönde, davranış değiştirmedir.
Olumlu yönde, insanlık yönünde davranış değiştirmedikten sonra,Tüm Evren'i okusan hepsi boşuna.

Eğitim: Bireyde olumlu yönde, yaşantıyla, istendik ve kalıcı davranış değiştirme sürecidir.

Olumlu yönde: Haksızlık içermeyecek şekilde.Birey olumsuz y�nde olan, i�kiyi, kumarı vs’ yi de �ğrenebilir, olumlu y�nde olan ahlaklı insan olmayı da �ğrenebilir. Olumlu y�nde �ğrenme i�indeyse eğitim s�z konusu olur. �ğretim ise eğitimin planlı, programlı bir şekilde bilimsel olarak okulda yapılanına denir.

Yaşantıyla: yani deneyimleyerek.

İstendik: İnsanın kendi isteği ile olmalıdır. Baskı ile olursa kişi baskı kalktığında, olumsuz davranışını sergilemeye devam eder.

Kalıcı: Kalıcı olmalı, kişi olumlu davranışı hep yapmalı, benimsemeli, ruhuna işlemeli.

Süreç: İşlem,sistemde, girdilerin çıktıya dönüşünceye kadar ki geçirdiği aşamalardır.

Sistem: Girdilerin, belli işlemlerden geçirilerek çıktıya dönüştürüldüğü ve geri bildirimlerle beslendiği düzendir.İnsanoğlu da Tam insan üretme sistemi olan bu dünyada bir girdi olarak çeşitli imtihan işlemlerinden, sürecinden geçer.

Hataların geri bildirimle tekrarlanmaması sağlanırsa, sistemden Kamil ( Tam ) İnsan olarak �ıkılabilir, Hz. Allah'ımızın izniyle. F.L.A.

Not: Sistemin daha iyi anlaşılabilmesi için bir bardak portakal suyu, sistemin çıktısı olacak şekilde, örnek olarak verilebilir.

Girdiler ( inputs ): İnsan, bardak, su, portakal sıkacağı ve bıçak.
İşlem ( süreç, process ): İnsan girdileri yıkayıp temizledikten sonra bıçakla portakalı keser ve portakal sıkacağında sıkar. Çekirdekleri ayıkladıktan sonra portakal suyunu bardağa döker.
Çıktı (output): Bir bardak portakal suyu.
Geribildirim ( Feedback ): Sistemdeki hataların ve eksikliklerin not alınarak bir sonraki süreçde yinelenmemesini sağlamak.
Örnek: Bıçak kör olduğu için portakal düzgün kesilememekte ve parçalanması nedeniyle portakladan tam verim alınamamakta ( yani portakal suyunun bir kısmı ziyan olmakta ). Ayrıca kör bıçak insanın elini kesmesine ve zaman kaybına yol açmakta. Bu notlar alınarak bir dahaki süreç için düzgün bir bıçak kullanılır. F.L.A.
EĞİTİMİN BASAMAKLARI

1.Bilgi Basamağı
a) Ezberleme
b) Kavrama

2. Uygulama Basamağı
3. Analiz
4. Sentez

TASAVVUFUN BASAMAKLARI

1.Şeriat Basamağı
a) Ezberleme ( zikir )*1
b) Kavrama ( fikir, tefekk�r, d�ş�nme ) *2

2. Tarikat Basamağı*3
3. Marifet Basamağı
4. Hakikat Basamağı

Aslında şeriat hayvanların suya ulaşmak i�in izledikleri yolmuş. Kur’an’ ın manevi suyuna, huzuruna ulaşmak i�in biz insanların Kur’an’ ı anlayarak okuma ve hayata ge�irme gibi yolları izleme ve Kur’an’da ki emirleri, şartları yerine getirme durumunda olmamız , Kur’an’ın Şeriat, Tarikat ve Marifet aşamalarını aşıp Hakikate ulaşmanın şartları olduğunu ortaya �ıkarır.

Kur’an Allah’ın sevgili kulu olmak i�in gereken şartlar bilgisi olup,
Eğitimin basamaklarında bilgi basamağına karşılık gelir.

Toparlayacak olursak, şeriat amaca ulaşmak i�in izlenmesi gereken yollar, yerine getirilmesi gereken şartlar olduğuna g�re Kur’an da bir şeriattır ama başka şeriatlardan ayırmak i�in Kur’an Şeriatı diyerek Kur’an kastedilmelidir. Yoksa her şeriatı Hakiki Din İsl�m zannetmek kişiyi Allah’ın Nuruna, İl�hi Suyu’na değil şeytana g�t�rebilir.

D�ş�nsel B�l�m Katsayımızı ( D�BK ) arttırabilmemiz i�in Evrensel Ahlak İlkelerine uygun olan şeyleri okumalı zıttıyla karşılaştırmalı ve okuduğumuzu kavramalı yani tam olarak ne olduğunu anlamalıyız.
Duyuşsal B�l�m Katsayımızı ( DuBK ) arttırabilmemiz i�in ise Evrensel Ahlak İlkelerine uygun davranışları haksızlık i�ermeyecek şekilde yani Hakk’ ın rızasına uygun olarak, hayata ge�irmeli yani o davranışları yaşamalıyız.

*1 ALAK-1
Yaratan Rabbinin adıyla oku/�ağır!

Bir bilgiyi gerektiğinde kullanmak �zere �nce okumalı sonra hıfz etmeli yani bellekde saklamalı yani ezberlemeli. Burada adıyla ya da ismiyle okumak, Hz. Allah’ ı anarak, onun rızasını g�zeterek okumak olmalı. �ğrenmek olumlu şeyler i�in de s�z konusu olabilir olumsuz şeyler i�in de. Eğitim ise olumlu şeyleri okuyup hayata ge�irmekle olanaklı olabileceğinden. Hz. Allah’ ın adını anarak, yani onun rızasına uygun şeyleri okuyarak onları hayata ge�irmeli. Hz. Allah Alak Suresi Ayet 1’ de Yaratan Rabbinin adıyla oku/�ağır! Derken olumlu şeyleri �ğren yani kendini eğit demek istiyor olmalı.

KALEM-1
N�n! Yemin olsun kaleme ve satır satır yazdıklarına

Okumak ve yazmak beyni geliştirir yani D�ş�nsel B�l�m Katsayımızı ( D�BK ) arttırır. Yazmak aynı zamanda gerektiğinde kullanmak �zere bilgiyi bellekde saklamamızı, kafaya kazımamızı da sağlar.

*2 MUZZEMMİL
4.Yahut buna biraz ekle! Ve Kur'an'ı ağır ağır, d�ş�ne d�ş�ne oku!

Birşeyi ağır ağır, d�ş�ne d�ş�ne okumak o şeyi anlamaya, kavramaya �alışmaktır. Anladığımız dilde okumazsak bir şeyi yalnızca ezberleriz kavrayamayız. Kavrayamadığımız şeyi de hayata ge�iremeyiz. �ğrenmek i�in okuma, ezberleme, kavrama ve uygulama aşamalarını hakkıyla yerine getirmeliyiz.

Bu durumda fıkıh*4 şeriat basamağının kavrama b�l�m�yle ilgili olmaktadır.

5. Doğrusu, biz senin �zerine ağır bir s�z bırakacağız.

Bu Kur’an’ ın ruhta oluşturduğu fizik �tesi g�� ve g�zellikler olabilir. Kur’an’ ın bu suyunu i�ebilmek i�in onu iyi anlayıp Hak rızasına uygun hayata ge�irmeliyiz. Demek ki Kur’an’ ın Arap�a s�ylenişini ( telafuzunu ) okuyup ezberlemek şayet doğru kavrama ve hayata ge�irme s�z konusu değilse o yolu, şeriatı ( Kur’an Suyunu, Nurunu i�me yolunu), boşa y�r�mek demektir. Kavramak i�in de anladığımız dilde okumalıyız.

*3 MUDDESSİR,
4, Temizle giysilerini!
5. Uzaklaştır kendinden pisliği!

Bunlar da Tarikat basamağını anlatır. Pisliği her t�rl� pislik yani olumsuzluk ( negativite ) olarak d�ş�nmeliyiz. Tarikat olumsuzluğu terk etmektir. Tarikat ve terk aynı k�kten gelirler.Cemaat dini �rg�t demek olduğundan tıpkı �rg�tlerde ya da derneklerde olduğu gibi cemaatlerde başkan ya da lider ile �yeler vardır. Tarikat ise dini okul olduğu i�in tarikatlerde �ğrenci ( m�rid, derviş ) ve �ğretmen ( m�rşid – i k�mil ) olur. Tarikatlerde şeyh ( dini lider ) olmaz. şeyh cemaat lideridir. İster şeyh desinler ister m�rşid desinler filanca kişi şeyh ya da m�rşid, ermiş dediklerinde sahte olup olmayacağının �l��s� (Sah)Tezkiye*5 ( sen ona istediğin kadar şeyh de �l�meliyim onu ya �ıkarsa sahte) ayetidir.

16.02.2012
Fatih L�tf� AYDIN

*4 Fıkıh: L�gatta bilmek, anlamak veya ince anlayış sahibi olmak m�n�larına gelir. Fıkıh kelimesi İsl�m Ansiklopedisi’ nde “Anlayış inceliği ve bilgi ” olarak kaydedilmektedir. M. Eb� Zehra fıkhı, “ s�z ve fiillerin ama�larını kavrayacak şekilde kesin ve derin anlayış “ olarak tarif etmektedir. Kur’�n-ı Ker�m’ de fıkıh kelimesi, ince ve derin anlayış “ olarak yer almıştır. ( Yusuf Kerimoğlu - KELİMELER KAVRAMLAR )

Fıkıh : kişinin amel y�n�nden hak ve vazifelerini bilmesi ( Ebu Hanife - İsl�m Ansiklopedisi – Milliyet Yayınları ).
Fıkıh: dinin ameli ( iş ve işlemlere ilişkin ) h�k�mlerini muayyen delil ve kaynaklardan elde ederek bilmektir ( Şafii - İsl�m Ansiklopedisi – Milliyet Yayınları ).
Bu durumda fıkıh insanın kendisi i�in lazım olan dini bilgileri; �ğrenip anlaması, kavraması ( idrak etmesi, iyice anlaması ) demektir. Fatih L�tf� Aydın.

Araf Suresi
179. Yemin olsun ki biz, insanlardan ve cinlerden bir�oğunu cehennem i�in yarattık. Kalpleri var bunların, onlarla anlamazlar; g�zleri var bunların, onlarla g�rmezler; kulakları var bunların, onlarla işitmezler. Davarlar gibidir bunlar. Belki daha da şaşkın. Gafillerin ta kendileridir bunlar.

Nisa suresi
78. Nerede olursanız olun �l�m sizi yakalayacaktır. Titizlikle korunan muhteşem kulelerde olsanız bile. Onlara bir iyilik isabet ettiğinde, "Bu, Allah katındandır!" derler. Ama kendilerine bir k�t�l�k dokunduğunda, "Bu senin y�z�ndendir." derler. De ki: "Hepsi, Allah katındandır." Şu topluluğa ne oluyor ki, neredeyse hi�bir s�z� anlamıyorlar!

*5 NECM-32
�yle kişilerdir ki onlar, g�nahın b�y�klerinden ve iğren�liklerden �ekinip ka�ınırlar. Bazı k��k s�r�meler hari�. Hi� kuşkusuz, senin Rabbin affı geniş olandır. Sizi en iyi bilen O'dur: Hem sizi topraktan oluşturduğu zaman hem de annelerinizin karınlarında ceninler halinde bulunduğunuz zaman. O halde kendi kendinizi temize �ıkmış g�stermeyin; kimin sakındığını en iyi bilen O'dur.

Tezkiye kişilerin kendini Allah katında temiz ve takva sahibi gibi g�stermesidir.

Eğer takva sahibini ( Allah’ ın sevgisine ulaşamama korkusuyla Allah’ tan sakınıp onun rızasına uygun yaşayanı ) en iyi Allah biliyorsa, biz nasıl bileceğiz, neye, kime inanacağız? sorularına da Allah’ ın �ğretmen olduğundan s�z eden ayetler cevap verebilir.

Bakara Suresi
282. Ey iman sahipleri! Belirli bir s�re i�in birbirinize bor� verdiğinizde onu yazın. Aranızda bir yazıcı adaletle yazsın. Yazıcı, Allah'ın kendisine �ğrettiği şekilde yazmaktan ka�ınmasın, yazsın. Bor� altına giren kişi de onu kayda ge�irtsin ve Rabb'inden korksun da borcundan hi� bir şey eksiltmesin. Bor� altına giren, aklı ermez yahut zayıf, �aresiz biri ise yahut yazdırmaya g�c� yetmiyorsa, velisi adaletle yazdırsın. Erkeklerinizden iki kişiyi de tanık tutun. Eğer iki erkek yoksa rızanızla kabul edeceğiniz tanıklardan bir erkek ve iki kadın gerekir. Bu, kadınlardan biri şaşırırsa / unutursa �tekisi ona hatırlatsın diyedir. Tanıklar, �ağırıldıklarında �ekimser davranmasınlar. K��k veya b�y�k, borcu, s�resine kadar yazmaktan �şenmeyin. B�yle yapmanız Allah katında adalete daha yakın, tanıklık i�in daha sağlam, kuşkuya d�şmemeniz i�in daha elverişlidir. Ancak aranızda d�nd�r�p durduğunuz tamamen peşin bir ticaret s�z konusu ise onu yazmamanızda sizin i�in bir sakınca yoktur. Karşılıklı alışveriş yaptığınızda da tanık bulundurun. Yazıcıya da tanığa da zarar verilmesin. B�yle bir şey yaparsanız bu, kendinize k�t�l�k olur. Allah'tan korkun. Allah size �ğretiyor. Allah, her şeyi en iyi bi�imde bilendir.

Enfal Suresi
29.Ey iman sahipleri! Eğer Allah'tan korkarsanız, Allah size hakla b�tılı/iyiyle k�t�y� ayırma g�c� verir, k�t�l�klerinizi �rter. Allah, o b�y�k l�tfun sahibidir.

Kıyame Suresi
18. O halde, biz onu okuduğumuzda, sen onun okunuşunu izle.
19. Sonra onu a�ıklamak da bizim işimiz olacaktır.

Demek ki �nce kendimiz sahte kul olmamalıyız yani t�m sahtelerden ( hadis, m�rşid, şeyh vs) korunmak i�in Allah’ tan hakkıyla sakınan sevgili kul olmak amacıyla �abalamalıyız. Allah’ ın kitabını Nasrettin Hoca’ nın eşeği gibi arpa i�in ya da yağlı pilav i�in y�z�nden okumamalıyız. Anladığımız dilde okuyup, anlayıp Allah’ ın rızasına uygun şekildhayata ge�irmeliyiz.

17.02.2012 Fatih L�tf� AYDIN