ASIM 9a

Ne dedin fıkrama? 
        – A’lâ! Beni habtettin , İmam! 
– Yola gel şöyle biraz, neydi o sözler? 
        – Be Hocam, 
Sana biz medresenin hizmeti hiç yok demedik; 
Bir bedâhet bu ki inkâra çalışmak delilik. 
Halkı irşâd edecek var mı ya sizden başka? 
Onu insan bile saymaz, mütefekkir tabaka! 
Köylüden milletin evlâdı kaçarken yan yan, 
Sizdiniz köydeki unsurla berâber yaşayan. 
Rûhunuz halkımızın, köylümüzün rûhuna denk; 
Sözünüz bir, özünüz bir, o ne mes’ûd âhenk! 
Biz bu âhengi harâb etmeyecektik, ettik; 
Kapanır türlü değil açtığımız kanlı gedik. 
Ne kadar benziyoruz şimdi sakat bir duvara... 
Vahdetin tertemiz alnında ne çirkin bu yara! 
Hadi iş gör bakalım, var mı ki imkân? Nerde! 
İkilik, azmine hâil kesilir her yerde. 
Ne desek, dinlemiyor, nafile, bir kimse bizi. 
– Uydurun siz de, beyim, halka biraz kendinizi. 
– Haklısın. 
        – Aykırı gitmekle bu yol hiç çıkmaz.

– Konya’daydım... 
        – Haberim yok, ne zaman? 
                – Bıldır yaz. 
Şehri az çok bilir, etrâfını pek bilmezdim; 
Bâri bir köyleri görsem, diye çıktım, gezdim. 
Yolda duydum ki: Filân nâhiyenin a’yânı, 
Üç gün evvel kovuvermiş hoca bilmem filânı; 
Herkes evlâdını almış, kapatılmış mektep. 
Çok fena şey! Hele bir anlayalım, neydi sebep. 
Hiç işim yok, bu da oldukça mühim doğrusu ya, 
Gidecek yolcu da var, akşama indik oraya. 
Yatsıdan sonra ahâlî “Bize va’z et...” dediler; 
Çektiler altıma bir cıllığı çıkmış minder. 
Tahta sordum, silinip çevre kadar yenlerle, 
Geldi, tâ göğsüme yaslandı sakat bir rahle. 
Evvelâ Hamdele’den , Salvele’den başlayarak, 
Girmeden maksada dîbâceyi serdim çabucak. 
İlme kıymet veren âyâtı, ehâdîsi bütün, 
Okudum, hâsılı bülbül gibi öttüm ben o gün. 
Sonra, te’yîd-i İlâhî olacak besbelli, 
Öyle bir maskara ettim ki o hâin cehli, 
Hani kendim de beğendim. 
        – Adam, anlat, ne dedin? 
– Biri aklımda değil. 
        – Öyle mi? 
                – Baktım, sadedin 
Tam zâmanıydı, ahâlîye çevirdim yüzümü; 
Açtım artık bu sefer ağzımı, yumdum gözümü: 
Hiç muallim kovulur muymuş, ayol, söyleyiniz! 
O sizin devletiniz, ni’metiniz, her şeyiniz. 
Hoca hakkıyle berâber gelecek hak var mı? 
Sizi mîzâna çekerken bunu sormazlar mı? 
Müslüman, elde asâ, belde divit, başta sarık; 
Sonra, sırtında, yedek, şaplı beş on deste çarık; 
Altı aylık yolu, dağ taş demeyip, çiğneyerek, 
Çin-i Mâçin’deki bir ilmi gidip öğrenecek. 
Hiç düşünmek de mi yoktur be adamlar, bu ne iş? 
En büyük tâli’i Mevlâ size ihsân etmiş, 
Hem de tâ olduğunuz mevkie göndermişken; 
Teptiniz kendi gelen ni’meti sersemlikten! 
Çok zaman geçmeyecektir ki bu nankörlüğünüz 
Ne felâketlere meydan verecektir görünüz! 
Köylerin yüzde bugün sekseni, hattâ, hocasız; 
Siz de onlar gibi câhil kalarak anlayınız! 
Bir hatâ oldu, deyip şimdi peşîmansınız a... 
Ne çıkar? Gitti giden, kıydınız evlâdınıza...

Buna benzer daha bir hayli savurdum estim; 
Ses, nefes hepsi tükenmişti, nihâyet kestim. 
Sanıyordum ki, duâdan koca mescid inler... 
Umduğum çıkmadı hiç: Pek yavaş âmin dediler. 
Çekiverdim o zaman ben de hemen Fâtiha’yı. 
Yatacağmız odanın sâhibi Mestanlı Dayı, 
Getirirken beni, sağ elde fener, mescidden; 
“Gürül gürül okuyor hep, gürül gürül okuyor; 
Yanıl da bir, deli oğlan, baban mezarda mı, sor!” 
Deyivermez mi, ne dersin? 
        – Ama pek hoş cidden 
– Bunu duydum zehir içmiş gibi sersemleştim... 
Eve geldik, herifin kalbini artık deştim. 
Ne de çok biliyormuş, be Hocam, köylü meğer! 
– Öyledir. 
        – Sen de şaşarsın, hâni, söylersem eğer. 
Anladım: Bilmeyecek tilki onun bildiğini. 
– Hadi naklet bakalım şimdi şu bilgiçliğini. 
– Dedi: 
        “Fetvâyı veren mahkeme, yanlış, gerçek, 
İki da’vâcı ne söylerse bütün dinleyecek. 
O zaman kestiği parmak acımaz, âmennâ... 
Ama hep bir tarafın ağzına bakmak, o fenâ. 
Benim arkamdaki düşman bana mevlid mi okur? 
Dur ki ben söyleyeyim bir de, kuzum, sen hele dur! 
Köylü câhilse de hayvan mı demektir? Ne demek! 
Kim teper ni’meti? İnsan meğer olsun eşşek. 
Koca bir nâhiye titrettik, odunsuz yattık; 
O büyük mektebi gördün ya, kışın biz çattık. 
Kimse evlâdını câhil komak ister mi, ayol? 
Bize lâzım iki şey var: Biri mektep, biri yol. 
Neye Türk’ün canı yangın; neye millet geridir; 
Anladık biz bunu, az çok, senelerden beridir. 
Sonra baktık ki hükûmetten umup durdukça, 
Ne mühendis verecekler bize, artık, ne hoca. 
Para bizden, hoca sizden deyiverdik... O zaman, 
Çıkagelmez mi bu soysuz, aman Allah’ım aman! 
Sen, oğul, ezbere çaldın bize akşam, karayı... 
Görmeliydin o muallim denilen maskarayı, 
Geberir, câmie girmez, ne oruç var, ne namaz; 
Gusül abdestini Allah bilir amma tanımaz. 
Yelde izler bırakır gezdi mi bir çiş kokusu; 
Ebenin teknesi, ömründe pisin gördüğü su! 
Kaynayıp çifte kazan, aksa da çamçak çamçak, 
Bunu bilmem ki yarın hangi imam paklayacak? 
Huyu dersen, bir adamcıl ki sokulmaz adama.,. 
Bâri bir parça alışsaydı ya son son, arama! 
Yola gelmez şehirin soysuzu, yoktur kolayı. 
Yanılıp hoşbeş eden oldu mu, tınmaz da ayı, 
Bir bakar insana yan yan ki, yuz olmuş manda, 
Canı yandıkça, döner öyle bakar nalbanda. 
Bir selâm ver be herif. Ağzın aşınmaz ya... Hayır, 
Ne bilir vermeyi hayvan, ne de sen versen alır. 
Yağlı yer, çeşmeye gitmez; su döker, el yıkamaz; 
Hele tırnakları bir kazma ki insan bakamaz. 
Kafa orman gibi, lâkin, o bıyık hep budanır; 
Ne ayıptır desen anlar, ne tükürsen utanır. 
Tertemiz yerlere kipkirli fotinlerle dalar; 
Kaldırımdan daha berbâd olur artık odalar; 
Örtü, minder bulanır hepsi, bakarsın, çamura.

Su mühendisleri gelmişti... Herifler gâvur a, 
Neme lâzım bizi incitmediler zerre kadar; 
İnan oğlum, daha insaflı imiş çorbacılar! 
Tatlı yüz, bal gibi söz... Başka ne ister köylü? 
Adam aldatmayı a’lâ biliyor kahbe dölü! 
Ne içen vardı, ne seccâdeye çizmeyle basan; 
Ne deyim dinleri bâtılsa, herifler insan. 
Hiç ayık gezdiği olmaz ya bizim farmasonun... 
İçki yüzler suyu, ahlâkını bir bilsen onun! 
Şimdi ister beni sen haklı gör, ister haksız, 
Öyle devlet gibi, ni’met gibi lâflar bana vız! 
İlmi yuttursa hayır yok bu musîbetlerden... 
Bırakın oğlumu, câhilliğe râzıyım ben.”

– Hakkı var. 
        – Pek güzel amma, bu işin yok ki sonu. 
Kapadık mektebi, kovduk diyelim farmasonu, 
Başı boş köylünün evlâdını kimler yedecek? 
Adam ister ona insanlığı telkîn edecek. 
Bunu nerden bulalım? Kimlere ısmarlayalım? 
Önce kaç tezgâhımız var, bakalım, bir sayalım... 
– Pek uzun boylu hesâb etme, nedir mes’ele ki? 
Herkesin bildiği şey: Medrese bir, mektep iki. 
– İşte arz eyliyorum zât-ı fazîlânenize ; 
İkisinden de hayır yok bu şerâitle bize. 
– Gâlibâ sen yeniden kızdıracaksın Köse’yi: 
Söyle, mîrasyedi bey, kimdi yıkan medreseyi? 
Biz miyiz, siz misiniz? Sizsiniz elbet... 
        – Elbet! 
– Yıktınız kazmaya kuvvet, ne de sür’atle! 
        – Evet. 
– Bir hünermiş gibi ikrâr ediyor ağzıyle... 
– Çünkü mektep yapacaktık onun enkâzıyle. 
– Çünkü mektep yapacakmış!.. Ne kolay söylemesi! 
Bir kümes yaptığınız var mı ki, bir kaz kümesi? 
– İnkılâb ümmetinin şânı yakıp yıkmaktır. 
– Size çılgın demeyen varsa, kuzum, ahmaktır. 
Yıkmak, insanlara yapmak gibi kıymet mi verir? 
Onu en çolpa herifler de, emîn ol, becerir. 
Sâde sen gösteriver “İşte budur kubbe!” diye; 
İki ırgadla iner şimdi Süleymâniyye. 
Ama gel kaldıralım dendi mi, heyhat, o zaman, 
Bir Süleyman daha lâzım yeniden, bir de Sinan. 
Bunların var mı sizin listede hiç benzeri, yok! 
Ya ne var? Bir kuru dil, siz buyurun, karnım tok! 
Ötmeyin, nâfile baykuş gibi karşımda, susun! 
– Mürteci’sin be İmam? 
        – Mürteci’im, hamdolsun. 
– Hele bak, hamd ediyor! 
        – Hamd ediyorsam, yeridir: 
Şâfi’î’nin mi, kimindir o şiir? 
        – Hangi şiir? 
– Hani “Peygamber’in evlâdını candan sevmek, 
Râfızîlikse ...” 
        – Evet, 
                – “Yerde beşer, gökte melek, 
Râfizîdir bu, desin hepsi de hakkımda benim, 
Ben oyum, işte...” diyor... 
        – Bildim, evet. 
                – Kâili kim? 
– Şâfi’î zannederim, neyse, fakat maksadınız? 
Şunu lûtfen bana teşrîh ediniz, anlatınız. 
– Yıkılan yurduma cennet diyemem, ma’zûrum 
Hani ma’mûre ? Harâbeyle benim neydi zorum? 
Heybe srtında “adâlet” dilenirken millet, 
Müsterîh olmanın imkânı mı var, insâf et? 
“Yaşasın!” ma’cunu a’lâ idi, yut, keyfine bak! 
Tutmuyor şimdi, fakat, bin yala parmak parmak. 
– Niye tiryâkisi oldun bu kadar sen de ayol? 
Tutmuyor, çünkü alıştın... Yemeyeydin bol bol. 
Hem bizim ma’cunu pek hırpalamak doğru mu ya? 
– Dur canım! Ben kızarım böyle vakitsiz şakaya... 
Sözü tekmîl edeyim...