Gelir ve Giderler
KAYNAK
T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2648
AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1614
MUHASEBE UYGULAMALARI
Yazarlar
Prof.Dr. Dursun ARIKBOĞA (Ünite 1-5)
Prof.Dr. Necdet SAĞLAM (Ünite 6-8)
Editör
Prof.Dr. Nurten ERDOĞAN
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
GİRİŞ
Do¤rudan vergiye tabi kazanc› etkiledi¤i için gelir ve gider hesaplar›na iliflkin dönem
sonu ifllemleri, önem arz etmektedir. Gelir ve gider hesaplar›n›n dönem sonu
ifllemlerini üç bafll›kta ele almak mümkündür:
• Hatal› kay›tlar›n tespiti ve gerekli düzeltilme kay›tlar›n›n yap›lmas›.
• Dönemsellik ilkesinin do¤ru uyguland›¤›n›n kontrolü ve gerekli düzeltme
kay›tlar›n›n yap›lmas›.
• Mali kâr›n saptanmas›.
HATALI KAYITLARIN TESP‹T‹ VE DÜZELT‹LMES‹
Di¤er hesaplarda oldu¤u gibi dönem sonu ifllemleri s›ras›nda gelir ve gider hesaplar›
na iliflkin ifllemlerin de do¤ru kaydedilmifl oldu¤undan emin olmak gerekir.
Dönem içi ifllemleri muhasebelefltirilirken bir gelir ya da gider, yanl›fl bir hesaba
kaydedilmifl ya da tutarlar› hatal› yaz›lm›fl olabilir.
Dönem sonunda yap›lan envanter çal›flmalar› s›ras›nda sat›fl departman› taraf›ndan
kullan›lan kamyonetin servis masraf› olan T200’nin “Genel Yönetim Giderleri”
hesab›na kaydedildi¤i tespit edilmifltir.
‹flletmenin pazarlama fonksiyonunu yerine getirirken katlanm›fl oldu¤u giderler;
“Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri” (7/A seçene¤inde) hesab›nda izlenir.
Dolay›s›yla iflletmenin sat›fl departman› taraf›ndan kullan›lan tafl›t araçlar›na iliflkin
servis masraflar›n›n “Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri” hesab›na kaydedilmifl
olmas› gerekirdi.
Bu durumda dönem sonunda afla¤›daki muhasebe kayd›nda oldu¤u gibi, “Genel
Yönetim Giderleri” hesab›n›n T200 azalt›larak Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri
hesab›na devredilmesi gerekir.
Gelir ve Giderlerin Dönem
Sonu ‹fllemleri ve Finansal
Tablolar›n Düzenlenmesi
Gelir ya da giderin yanl›fl
hesaba kaydedilmifl olmas›,
iflletmenin faaliyet
sonuçlar›n›n hatal›
raporlanmas›na yol açar.
Ö R N E K
31.12.20XX
760 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM GID. HS. 200
770 GENEL YÖNETIM GID. HS. 200
Servis masraf›n›n ilgili hesaba devri.
Bazen y›l içinde ifllemler muhasebelefltirilirken hesap isimleri do¤ru, fakat tutarlar›
hatal› olarak kaydedilmifl olabilir. Dönem sonunda yap›lan envanter çal›flmalar›
s›ras›nda tespit edilen bu tür hatalar›n da düzeltilmesi gerekir.
Dönem sonunda yap›lan envanter çal›flmalar› s›ras›nda vadesinde ödenmeyen bir
senet için müflteriye protesto çekildi¤i ve protesto masraf› olan T35’nin yanl›fll›kla
T53 olarak kaydedildi¤i tespit edilmifltir.
‹flletme, protesto masraf›n› afla¤›daki muhasebe kayd›nda oldu¤u gibi do¤ru,
fakat tutarlar›n› yanl›fll›kla T18 (53-35) fazla yazm›flt›r.
Bu durumda dönem sonunda afla¤›daki düzeltme kayd›n›n yaz›larak Genel Yönetim
Giderleri hesab›n›n T18 azalt›lmas› gerekir.
Y›l sonunda yap›lan envanter çal›flmalar› s›ras›nda iflletmenin y›l içinde portföyünde bulunan
T100.000 tutar›ndaki müflteri senedini T85.000’ye ›skonto ettirdi¤i ve aradaki fark›
Genel Yönetim Giderleri hesab›na kaydetti¤i tespit edilmifltir. Yap›lmas› gereken düzeltme
kayd› nas›l olmal›d›r?
DÖNEMSELL‹K ‹LKES‹ BAKIMINDAN KONTROL
Bilindi¤i gibi iflletmelerin sonsuz olarak kabul edilen ömürleri, raporlama amac›yla
belirli dönemlere ayr›l›r. Bu durumda, iflletmenin belirli bir dönemdeki faaliyet
sonucunun (dönem kâr ya da zarar›n›n) do¤ru raporlanabilmesi için söz konusu
dönemde elde edilen gelirler ile bu gelirleri elde edebilmek için yine ayn› dönemde
katlan›lan giderlerin karfl›laflt›r›lmas› önemlidir. Baflka bir deyiflle dönemler aras›
gelir ya da gider kaymas› olmamas› gerekir ki buna dönemsellik ilkesi denir.
Peflin Ödenen Giderler
‹flletmeler, ticari faaliyetleri s›ras›nda bazen gelecek dönem ya da dönemlere ait giderleri
peflin ödemek durumunda kalabilirler. Bu, genellikle kira ve sigorta giderlerinde
karfl›lafl›lan bir durumdur. Her ne kadar ödeme peflin olarak yap›lm›fl olsa
da dönemsellik ilkesi gere¤i, söz konusu giderin ilgili dönemlere pay edilmesi gerekir.
Bunu sa¤layabilmek için de geçici hesaplardan yararlan›l›r. Tek Düzen Muhasebe
Sistemi’nde bu amaçla 180 kodlu “Gelecek Aylara Ait Giderler” ve 280 kodlu
“Gelecek Y›llara Ait Giderler” hesaplar› tan›mlanm›flt›r. Gelecek Aylara Ait Gi-
86 Muhasebe Uygulamalar›
Ö R N E K
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZN NAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
1
Dönemsellik ilkesi gere¤i her
dönemin geliri, o dönemin
gideri ile efllefltirilir.
../../20XX
770 GENEL YÖNETIM GID. HS. 53
Protesto Masrafı
100 KASA HS. 53
Türk Lirası
Protesto masraf›.
31/12/20XX
100 KASA HS. 18
Türk Lirası
770 GENEL YÖNETIM GID. HS. 18
Protesto Masrafı
Protesto masraf›na iliflkin düzeltme kayd›.
derler hesab›, gelecek on iki aydan k›sa dönemin giderleri peflin ödendi¤inde kullan›
lan geçici bir hesapt›r. Gelecek Y›llara Ait Giderler hesab› ise on iki aydan daha
uzun bir döneme ait giderlerin peflin ödenmesi durumunda kullan›lan geçici bir
hesapt›r. Söz konusu giderin ait oldu¤u dönem geldi¤inde ilgili gider hesab›, borç
ve bu geçici hesaplar alacak yaz›larak kapat›l›r.
‹flletme 01 Kas›m 2011 tarihinde alt› ayl›k kira tutar›n› Bay Metin Zengin’e peflin
olarak ödemifltir. Ayl›k kira tutar› T4.000’dir.
Bu durumda yap›lan ödeme, afla¤›daki muhasebe kayd›nda oldu¤u gibi önce
Gelecek Aylara Ait Giderler geçici hesab›na kaydedilir.
Daha sonra, her ay›n sonunda, ayl›k kira tutar› kadar Gelecek Aylara Ait Giderler
geçici hesab› azalt›larak ilgili gider hesab›na devredilir. Örne¤imizde kas›m ay›
sonunda yap›lacak olan muhasebe kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
Benzer kay›t, aral›k ay› sonunda da tekrarlan›r.
Böylelikle, peflin ödenen alt› ayl›k kiran›n iki ayl›k k›sm› olan T8.000, 2011 y›-
l›n›n kira gideri olarak kaydedilmifl olur. Gelecek Aylara Ait Giderler hesab›n›n y›lsonundaki
borç kalan› olan T16.000 ise 2012 y›l›nda gider yaz›lacak olan dört ayl›
k kira bedelini göstermektedir.
‹flletme 01 Ekim 2011 tarihinde, bir y›ll›k kira tutar›n› A iflletmesine peflin olarak
ödemifltir. Ayl›k kira bedeli T5.000’dir.
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 87
Ö R N E K
Ülkemizde gerçek kiflilerin
elde etti¤i kira gelirleri,
stopaja tabi olup hâlen
geçerli olan stopaj oran›
%20’dir.
Ö R N E K
1.11.2011
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 24.000
Kira Giderleri
360 ÖDENECEK VERGI VE FONLAR HS. 4.800
100 KASA HS. 19.200
Türk Lirası
Peflin kira ödenmesi.
30.11.2011
770 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 4.000
Kira Giderleri
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 4.000
Peflin ödenen kiran›n ilgili hesaba devri.
31.12.2011
770 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 4.000
Kira Giderleri
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 4.000
Peflin ödenen kiran›n ilgili hesaba devri.
180 GEL.AYL. AIT GID. HS.
24.000 4.000
4.000
24.000 8.000
16.000
770 GENEL YÖN. GID. HS.
4.000
4.000
8.000
Kiraya veren bir iflletme oldu¤undan elde etti¤i bu gelir için fatura düzenlemek
zorundad›r. Dolay›s›yla düzenlenen faturada kira bedeli üzerinden %18 KDV hesaplanacakt›
r. Bu durumda yap›lan peflin kira ödemesinin muhasebe kayd› afla¤›-
daki gibi olur.
Daha sonra her ay›n sonunda ayl›k kira tutar› kadar Gelecek Aylara Ait Giderler
geçici hesab› azalt›larak ilgili gider hesab›na devredilir.
Gelecek on iki aydan k›sa döneme ait kira giderlerinin peflin ödenmesi, yukar›
da aç›kland›¤› gibi muhasebelefltirildi¤i takdirde y›l sonunda ayr›ca bir ifllem yap›
lmas›na gerek yoktur. Ancak ara dönem raporlama yapmayan iflletmeler; ço¤unlukla
yap›lan ödemeye iliflkin muhasebe kayd›n› yapar, fakat her ay›n sonunda yap›
lmas› gereken muhasebe kayd›n› yapmazlar. Bu durumda y›l sonunda yap›lan
envanter çal›flmalar› s›ras›nda gerekli kontrolün yap›lmas› ve düzeltme kayd›n›n
yap›lmas› gerekir.
‹flletme, 01 Aral›k 2011 tarihinde befl ayl›k kira tutar› olan T30.000’yi peflin olarak
ödemifl ve söz konusu tutar›, Genel Yönetim Giderleri hesab›na kaydetmifltir.
Bu durumda, ödenen T30.000 kira bedelinin yaln›zca bir ayl›k bölümü olan T6.000’nin
2011 y›l› gideri olarak gösterilmesi, kalan tutar›n ise gelecek dönemlerde gider yaz›lmak
üzere Gelecek Aylara Ait Giderler geçici hesab›na kaydedilmesi gerekir. Bunu sa¤layabilmek
amac›yla y›l sonunda afla¤›daki muhasebe kayd›n›n yap›lmas› gerekir.
88 Muhasebe Uygulamalar›
Ülkemizde flirketlerin elde
etti¤i kira gelirlerinden
stopaj yap›lmaz. Di¤er
taraftan flirket fatura
kesece¤i için kira bedeli
üzerinden % 18 KDV
hesaplan›r.
Ö R N E K
1.10.2011
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 60.000
Kira Giderleri
191 INDIRILECEK KDV HS. 10.800
100 KASA HS. 70.800
Türk Lirası
Peflin kira ödenmesi.
31.11.2011
770 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 5.000
Kira Giderleri
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 5.000
Kira Giderleri
Peflin ödenen kiran›n ilgili hesaba devri.
31.12.2011
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLERI HS. 24.000
Kira Giderleri
770 GENEL YÖNETIM GID. HS. 24.000
Kira Giderleri
Peflin ödenen kira giderine iliflkin düzeltme kayd›.
770 GENEL YÖN. GID. HS.
30.000 24.000
6.000
180 GEL.AYL. AIT GID. HS.
24.000
Bu kay›tla birlikte Genel Yönetim Giderleri hesab›, 2011 y›l›na gider yaz›lmas›
gereken tutar kadar, yani T6.000 borç kalan› vermektedir.
‹flletme, 01 Eylül 2011 tarihinde bir y›l›k sigorta tutar› olan T3.600’yi peflin olarak
ödemifl ve söz konusu tutar›, Gelecek Aylara Ait Giderler hesab›na kaydetmifltir.
‹flletme, her ay›n sonunda ayl›k sigorta bedelini ilgili gider hesab›na devretmedi-
¤i için y›l sonunda düzeltme kayd› yap›lmas› gerekir. Ödenen sigorta bedelinin dört
ayl›k k›sm› olan T1.200 2011 y›l›na, kalan k›sm› ise 2012 y›l›na aittir. Bu durumda
y›l sonunda yap›lmas› gereken düzeltme kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
‹flletme, 01 A¤ustos 2011 tarihinde bir y›ll›k sigorta bedeli olan T1.200’yi ödemifl ve söz
konusu tutar›n tamam›n› Genel Yönetim Giderleri hesab›na kaydetmifltir. Y›l sonunda yap›
lmas› gereken düzeltme kayd› nas›l olmal›d›r?
Çok s›k olmamakla birlikte iflletmeler, bazen gelecek on iki aydan daha uzun döneme
iliflkin giderleri peflin ödemek durumunda kalabilirler. Bu durumda bir y›ldan
k›sa olan k›s›m 180 kodlu Gelecek Aylara Ait Giderler hesab›na, daha uzun döneme
ait olan k›s›m ise 280 kodlu Gelecek Y›llara Ait Giderler hesab›na kaydedilir.
‹flletme, 01 Eylül 2011 tarihinde iki y›ll›k kira bedeli olan T24.000’yi B iflletmesine
peflin olarak ödemifltir.
Ödemenin yap›ld›¤› tarihte afla¤›daki muhasebe kayd› yap›l›r.
Daha sonra her ay›n sonunda o aya iliflkin kira bedeli Gelecek Aylara Ait Giderler
hesab›ndan düflülerek ilgili gider hesab›na devredilir.
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 89
Ö R N E K
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZN NAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
2
Ö R N E K
31.12.2011
770 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 1.200
Sigorta Giderleri
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 1.200
Sigorta Giderleri
Peflin ödenen sigorta giderine iliflkin düzeltme kayd›.
1/9/2011
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 12.000
Kira Giderleri
280 GELECEK YILLARA AIT GIDERLER HS. 12.000
Kira Giderleri
191 INDIRILECEK KDV HS. 4.320
100 KASA HS. 28.320
Türk Lirası
Peflin kira ödemesi.
30/9/2011
770 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 1.000
Kira Giderleri
280 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 1.000
Kira Giderleri
Peflin ödenen kiran›n ilgili hesaba devri.
Bir y›l sonra Gelecek Y›llara Ait Giderler hesab›, Gelecek Aylara Ait Giderler
hesab›na devredilerek kapat›l›r. Daha sonraki aylarda Gelecek Aylara Ait Giderler
hesab›, yukar›daki gibi her ay ilgili gider hesab›na devredilerek kapat›l›r.
‹flletme, 01 May›s 2011 tarihinde iki y›ll›k kira bedeli olan T48.000’yi ödemifl ve söz konusu
tutar›n tamam›n› Genel Yönetim Giderleri hesab›na kaydetmifltir. Y›l sonunda yap›lmas›
gereken düzeltme kayd› nas›l olmal›d›r?
Peflin Tahsil Edilen Gelirler
Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde peflin tahsil edilen gelirler, 380 kodlu “Gelecek Aylara
Ait Gelirler” ve 480 kodlu “Gelecek Y›llara Ait Gelirler” geçici hesaplar›nda izlenir.
‹flletme, 01 Ekim 2011 tarihinde sahibi oldu¤u binay› kiralam›fl ve alt› ayl›k kira
bedeli olan T60.000’yi peflin tahsil etmifltir.
Yukar›da da aç›kland›¤› gibi gelecek on iki aydan k›sa döneme ait bir gelir peflin
tahsil edildi¤inde, “Gelecek Aylara Ait Gelirler” geçici hesab›na kaydedilir.
Daha sonra her ay›n sonunda ilgili gelir hesab›na devredilerek kapat›l›r.
G‹DER HESAPLARININ GEL‹R TABLOSU
HESAPLARINA YANSITILMASI
Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde iflletmenin as›l faaliyeti ile ilgili katland›¤› giderler
ve finansman giderleri, 700-799 kodlu hesaplarda tan›mlanm›flt›r. Bu grupta yer
alan hesaplar, iflletme fonksiyonlar›n›n esas al›nd›¤› 7/A ve gider çeflitlerinin esas
al›nd›¤› 7/B seçenekleri olarak ikiye ayr›lm›flt›r. Sat›fl cirolar› ve aktif büyüklüklerinden
(Tutarlar her y›l de¤iflmektedir.) hareketle büyük iflletmeler, 7/A seçene¤ini
kullanmak zorundad›rlar. Küçük flirketler ise iki seçenekten birini tercih edebilirler.
Yukar›da da aç›kland›¤› üzere 7/A seçene¤inde giderler, fonksiyon esas›na göre
tan›mlanm›flt›r. Ayr›ca her gider hesab› için ayr› olmak üzere yans›tma hesaplar›
ve standart maliyet yöntemini kullanmak isteyen flirketler için fark hesaplar› tan›mlanm›
flt›r. 7/A seçene¤inde gider hesaplar› ve yans›tma hesaplar› afla¤›daki gibidir.
90 Muhasebe Uygulamalar›
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZN NAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
3
Ö R N E K
‹flletmelerin esas faaliyeti ile
ilgili giderler ve finansman
giderleri için ayr›ca yedili
grup hesaplar›n
tan›mlanmas›ndaki amaç,
iflletmelerin bu hesaplar›
kapatmadan ara dönem
mali tablolar›n›
ç›karabilmelerini
sa¤lamakt›r.
1.10.2011
100 KASA HS. 70.800
Türk Lirası
380 GELECEK AYLARA AIT GELIRLER HS. 60.000
Kira Gelirleri
391 HESAPLANAN KDV HS. 10.800
Peflin kira tahsili.
31.10.2011
380 GELECEK AYLARA AIT GELIRLER HS. 10.000
Kira Gelirleri
649 DIGER OLAGAN GELIR VE KÂRLAR HS. 10.000
Kira Gelirleri
Peflin tahsil edilen kira gelirinin ilgili hesaba devri.
Yukar›daki tablodan da görüldü¤ü gibi baz› hesaplar yaln›zca sanayi flirketleri,
baz› hesaplar ise yaln›zca hizmet flirketleri taraf›ndan kullan›lmaktad›r. Bu hesaplar›
n iflleyifli, maliyet muhasebesi konular› aras›nda yer ald›¤› için burada ticaret flirketleri
taraf›ndan kullan›lan hesaplar›n iflleyifli aç›klanacakt›r.
Y›l içinde bir gider gerçekleflti¤inde sonu s›f›r ile biten ilgili gider hesab›na borç
kaydedilir. Daha sonra finansal tablo ç›karma dönemi geldi¤inde sonu bir ile biten
yans›tma hesaplar› kullan›larak bu gider hesaplar›n›n borç kalanlar› kadar ilgili gelir
tablosu hesab›na yans›t›l›r. ‹flletme, ara dönem finansal tablo haz›rlam›yorsa bu
ifllem, y›l sonu envanter çal›flmalar› s›ras›nda yap›l›r.
7/A seçene¤ini kullanan iflletmenin 2011 y›l› sonu gider hesaplar›n›n borç kalanlar›
afla¤›daki gibidir:
Finansman giderlerinin T20.000’lik k›sm›n›n k›sa vadeli borçlanma maliyeti,
geri kalan k›sm›n›n ise uzun vadeli borçlanma maliyeti oldu¤unu varsayal›m.
Bu durumda giderlerin ilgili gelir tablosu hesaplar›na yans›t›lmas›na iliflkin muhasebe
kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
710 D‹REKT ‹LK MADDE VE MALZEME G‹DERLER‹
Üretim
fonksiyonu
Sanayi
flirketleri
711 D‹REKT ‹LK MADDE VE MALZEME G‹DERLER‹ YANS. HS.
720 D‹REKT ‹fiÇ‹L‹K G‹DERLER‹
721 D‹REKT ‹fiÇ‹L‹K G‹DERLER‹ YANSITMA HESABI
730 GENEL ÜRET‹M G‹DERLER‹
731 GENEL ÜRET‹M G‹DERLER‹ YANSITMA HESABI
740 H‹ZMET ÜRET‹M MAL‹YET‹ Üretim
fonksiyonu
Hizmet
741 H‹ZMET ÜRET‹M MAL‹YET‹ YANSITMA HESABI flirketleri
750 ARAfiTIRMA VE GEL‹fiT‹RME G‹DERLER‹ Araflt›rma
fonksiyonu
Tüm
flirketler
751 ARAfiTIRMA VE GEL‹fiT‹RME G‹DERLER‹ YANSITMA HESABI
760 PAZARLAMA, SATIfi VE DA⁄ITIM G‹DERLER‹ Pazarlama
761 PAZARLAMA, SATIfi VE DA⁄ITIM G‹DERLER‹ YANS. HESABI fonksiyonu
770 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ Yönetim
771 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ YANSITMA HESABI fonksiyonu
780 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ Finansman
781 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ YANSITMA HESABI fonksiyonu
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 91
Ö R N E K
760 PAZARLAMA, SATIfi VE DA⁄ITIM G‹DERLER‹ T34.000
770 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ T190.000
780 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ T85.000
Dönem sonu enventer ifllemleri s›ras›nda gider hesaplar› ile bunlara ait yans›tma
hesaplar›, afla¤›daki muhasebe kayd›nda oldu¤u gibi ters kay›tla kapat›l›r.
Tek Düzen Muhasebe Sistemi’ne göre küçük iflletmelerin tercih edebilece¤i 7/B
seçene¤inde gider hesaplar›, çeflitlerine göre ve afla¤›daki gibi tan›mlanm›flt›r.
790 ‹LK MADDE VE MALZEMELER
791 ‹fiÇ‹ ÜCRET VE G‹DERLER‹
792 MEMUR ÜCRET VE G‹DERLER‹
793 DIfiARIDAN SA⁄LANAN FAYDA VE H‹ZMETLER
794 ÇEfi‹TL‹ G‹DERLER
795 VERG‹, RES‹M VE HARÇLAR
796 AMORT‹SMAN VE TÜKENME PAYLARI
797 F‹NANSMAN G‹DERLER‹
798 G‹DER ÇEfi‹TLER‹ YANSITMA HESABI
7/B seçene¤inde y›l içinde gerçekleflen giderler, çeflitlerine göre yukar›daki hesaplara
kaydedilir. Bu giderlerin do¤ru bir flekilde gelir tablosu hesaplar›na yans›-
t›labilmesi için yard›mc› (alt) hesaplarda fonksiyon esas›na göre takip edilmesi gerekir.
Bu amaçla ana hesaplara çeflit esas›na göre kaydedilen giderler, bir gider da-
¤›t›m tablosu arac›l›¤› ile fonksiyonlara da¤›t›l›r. Yukar›da da görüldü¤ü gibi bu seçenekte
tek bir yans›tma hesab› tan›mlanm›flt›r.
7/B seçene¤ini kullanan iflletmenin 2011 y›l› sonu gider hesaplar›n›n borç kalanlar›
ve fonksiyon esas›na göre da¤›l›mlar› afla¤›daki tabloda görüldü¤ü gibidir:
92 Muhasebe Uygulamalar›
Ö R N E K
31/12/2011
631 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID. HS. 34.000
632 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 190.000
660 KISA VADELI BORÇLANMA GID. HS. 20.000
661 UZUN VADELI BORÇLANMA GID. HS. 65.000
761 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID.
YANSITMA HS. 34.000
771 GENEL YÖNETIM GID. YANSITMA HS. 190.000
781 FINANSMAN GIDERLERI YANSITMA HS. 85.000
Giderlerin yans›t›lmas›.
31/12/2011
761 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID.YANSITMA HS. 34.000
771 GENEL YÖNETIM GIDERLERI YANSITMA HS. 190.000
781 FINANSMAN GIDERLERI YANSITMA HS. 85.000
760 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM
GIDERLERI HS. 34.000
770 GENEL YÖNETIM GID. HS. 190.000
780 FINANSMAN GIDERLERI HS. 85.000
Yans›tma hesaplar›n›n kapat›lmas›.
‹flletmenin finansman giderlerinin tamam›n›n k›sa vadeli borçlanma maliyeti oldu¤
u varsay›l›rsa bu durumda giderlerin ilgili gelir tablosu hesaplar›na yans›t›lmas›
afla¤›daki gibi olacakt›r.
Dönem sonunda gider hesaplar› ile yans›tma hesab›n›n afla¤›daki kay›tta oldu-
¤u gibi ters yaz›larak kapat›lmas› gerekir.
GEL‹R VE G‹DERLER‹N KAPATILMASI
Muhasebenin do¤al ç›kt›lar› olan temel finansal tablolar›n düzenlenebilmesi için
öncelikle ilgili dönemin faaliyet sonucunun, yani dönem kâr veya zarar›n›n tespiti
gerekir. Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde 600-699 kodlu hesaplar, gelir tablosu
hesaplar› olarak tan›mlanm›flt›r. Yukar›da da aç›kland›¤› gibi iflletmelerin esas faaliyeti
ile ilgili giderler ve finansman giderleri, y›l içinde yedili gruptaki hesaplara
kaydedilirler. Di¤er faaliyetler sonucu oluflan gelir ve giderler ile ola¤an d›fl› gelir
ve giderler ise olufltuklar›nda do¤rudan gelir tablosu hesaplar›na kaydedilirler.
Dönem sonu envanter ifllemlerine iliflkin muhasebe kay›tlar› yap›ld›ktan sonra,
detaylar› yukar›da da aç›kland›¤› gibi, giderlerin ilgili gelir tablosu hesaplar›na yans›
t›lmas› gerekir. Burada amaç, iflletmenin ilgili döneme ait tüm gelir ve giderlerinin
gelir tablosu hesaplar›nda gözükmesini sa¤lamakt›r. Daha sonra devir kay›tlar›
yap›larak dönem kâr veya zarar› bulunur.
Pazarlama Genel Yönetim Finansman TOPLAM
Memur Ücret ve Giderleri 25.000 60.000 85.000
D›flar›dan Sa¤lanan Fayda ve Hizm. 2.000 8.000 10.000
Çeflitli Giderler 15.000 15.000
Vergi, Resim ve Harçlar 7.000 7.000
Amortisman ve Tükenme Paylar› 10.000 40.000 50.000
Finansman Giderleri 25.000 25.000
TOPLAM 37.000 130.000 25.000 192.000
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 93
TFRS’nde tüm gelir ve
giderler ola¤an kabul edilir.
Ola¤an d›fl› gelir ya da
ola¤an d›fl› gider ayr›m› söz
konusu de¤ildir.
631 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID. HS. 37.000
632 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 130.000
660 KISA VADELI BORÇLANMA GID. HS. 25.000
798 GIDER ÇESITLERI YANSITMA HS. 192.000
Giderlerin yans›t›lmas›.
798 GIDER ÇESITLERI YANSITMA HS. 192.000
792 MEMUR ÜCRET VE GID. HS. 85.000
793 DISARIDAN SAGLANAN FAYDA VE
HIZMETLER HS. 10.000
794 ÇESITLI GIDERLER HS. 15.000
795 VERGI, RESIM VE HARÇLAR HS. 7.000
796 AMORTISMAN VE TÜKENME PAYLARI HS. 50.000
797 FINANSMAN GIDERLERI HS. 25.000
Yans›tma hesaplar›n›n kapat›lmas›.
Önce alt›yla bafllayan tüm gelir hesaplar› kapat›larak 690 kodlu “Dönem Kâr›
veya Zarar›” hesab›na devredilir. Temel muhasebe eflitli¤inden de hat›rlanaca¤› gibi
gelir hesaplar› alacak kalan› verir. Bu nedenle devir kayd›nda, afla¤›da oldu¤u
gibi, alt›yla bafllayan tüm gelir hesaplar›na borç, Dönem Kâr› veya Zarar› hesab›na
alacak kaydedilir.
Daha sonra alt›yla bafllayan gelir azalt›c› hesaplar ve gider hesaplar› kapat›larak
690 kodlu “Dönem Kâr› veya Zarar›” hesab›na devredilir.
94 Muhasebe Uygulamalar›
600 YURT IÇI SATISLAR HS. XXX
601 YURT DISI SATISLAR HS. XXX
602 DIGER GELIRLER HS. XXX
640 ISTIRAKLERDEN TEMETTÜ GEL. HS. XXX
641 BAGLI ORTAKLIKLARDAN TEM. GEL. HS. XXX
642 FAIZ GELIRLERI HS. XXX
643 KOMISYON GELIRLERI HS. XXX
644 KONUSU KALMAYAN KARSILIKLAR HS. XXX
645 MENKUL KIYMET SATIS KÂRLARI HS. XXX
646 KAMBIYO KÂRLARI HS. XXX
647 REESKONT FAIZ GELIRLERI HS. XXX
649 DIGER OLAGAN GELIR VE KÂRLAR HS. XXX
671 ÖNCEKI DÖNEM GELIR VE KÂRLARI HS. XXX
679 DIGER OLAGANDISI GELIR VE KÂR. HS. XXX
690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS. XXX
Devir kayd›.
690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS. XXX
610 SATISTAN IADELER HS. XXX
611 SATIS ISKONTOLARI HS. XXX
621 SATILAN TICARI MALLAR
MALIYETI HS. XXX
630 ARASTIRMA VE GELISTIRME
GIDERLERI HS. XXX
631 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM
GIDERLERI HS. XXX
632 GENEL YÖNETIM GID. HS. XXX
654 KARSILIK GIDERLERI HS. XXX
655 MENKUL KIYMET SATIS
ZARARLARI HS. XXX
656 KAMBIYO ZARARLARI HS. XXX
657 REESKONT FAIZ GID. HS. XXX
659 DIGER OLAGAN GIDER VE
ZARARLAR HS. XXX
660 KISA VADELI BORÇLANMA
GIDERLERI HS. XXX
661 UZUN VADELI BORÇLANMA
GIDERLERI HS. XXX
681 ÖNCEKI DÖNEM GIDER VE
ZARARLARI HS. XXX
689 DIGER OLAGAN DISI GIDER VE
ZARARLAR HS. XXX
Devir kayd›.
Dönem sonunda tüm gelir ve
gider hesaplar›n›n
kapat›larak, Dönem Kâr›
veya Zarar› hesab›na
devredildi¤i muhasebe
kay›tlar›na devir kay›tlar›
denir.
VERG‹ MATRAHININ (MAL‹ KÂRIN) SAPTANMASI
Bildi¤iniz gibi 690 kodlu Dönem Kâr› veya Zarar› hesab›n›n borç kalan› vermesi;
iflletmenin söz konusu dönemde zarar etti¤i; alacak kalan› vermesi ise iflletmenin
kâr elde etti¤i anlam›na gelir. ‹flletmenin muhasebe kay›tlar› sonucunda oluflan bu
kâra, ticari kâr (muhasebe kâr›) denir.
Ödenecek vergi tutar›, ticari kâr üzerinden hesaplanmaz. Çünkü vergi yasalar›-
na göre iflletmelerin katlanm›fl oldu¤u baz› giderler, vergiye tabi kazanc›n belirlenmesinde
dikkate al›nmaz. Benzer flekilde baz› gelirler ise vergiden istisna tutulmufltur.
‹flletmenin ödeyece¤i vergi tutar›, mali kâr üzerinden hesaplan›r. Mali kâr› hesaplayabilmek
için ticari kâr tutar›na kanunen kabul edilmeyen giderler eklenir ve
vergiden istisna kazançlar düflülür.
‹flletmenin 2011 y›l› ticari kâr› T350.000’dir. Yap›lan inceleme sonucunda bu tutar
içinde T40.000’nin vergiden istisna kazanç ve T90.000’nin kanunen kabul
edilmeyen gider oldu¤u tespit edilmifltir.
Yukar›daki verilerden hareketle iflletmenin vergi tutar› afla¤›daki gibi hesaplan›r.
Ülkemizde kurum kazanc›n›n bir bölümü, kanunlarda tan›mlanm›fl koflullara
uymak kofluluyla vergiden istisna tutulmufltur. ‹stisna kazançlar, Kurumlar Vergisi
Kanunu’nun 5. maddesinde tan›mlanm›flt›r. Ayr›ca di¤er kanunlarda tan›mlanm›fl
istisnalar da bulunmaktad›r. Söz konusu istisnalar afla¤›da özetlenmifltir.
• ‹fltirak kazançlar› istisnas›,
• Yurt d›fl› ifltirak kazançlar› istisnas›,
• Tam mükellef anonim flirketlerin yurt d›fl› ifltirak hisseleri sat›fl kazanc› istisnas›,
• Emisyon primi kazanc› istisnas›,
• Türkiye’de kurulu fonlar ile yat›r›m ortakl›klar›n›n kazançlar›na iliflkin istisna,
• Tafl›nmazlar ve ifltirak hisseleri sat›fl kazanc› istisnas›,
• Bankalara veya TMSF’ye borçlu kurumlar ile bankalara tan›nan istisna,
• Yurt d›fl› flube kazançlar› istisnas›,
• Yurt d›fl›nda yap›lan inflaat ve onar›m ifllerinden sa¤lanan kazançlar istisnas›,
• E¤itim tesisleri ve rehabilitasyon merkezleri iflletilmesinden elde edilen kazançlarla
ilgili istisna,
• Risturn istisnas›.
Vergi mevzuat›m›za göre baz› giderler, vergiye tabi kâr tutar›n›n hesaplanmas›
nda dikkate al›nmaz. Bu giderlerin neler oldu¤u, Gelir Vergisi Kanunu’nun 41.
maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinde tan›mlanm›flt›r.
T
Ticari kâr 350.000
Kanunen kabul edilmeyen giderler 90.000
‹stisna kazançlar (-) (40.000)
Mali kâr 400.000
Kurumlar vergisi (% 20) (80.000)
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 95
Kanunen kabul edilmeyen
giderler, iflletmenin
katlanm›fl oldu¤u ancak
çeflitli nedenlerle vergi
yasalar›nca vergi
matrah›n›n saptanmas›nda
indirim konusu yap›lamayan
giderlerdir.
Ticari kâr tutar›na, kanunen
kabul edilmeyen giderlerin
eklenip vergiden istisna
kazançlar›n düflülmesi
sonucunda bulunan tutara,
mali kâr denir.
Ö R N E K
• ‹flletme sahibinin, eflinin ve çocuklar›n›n iflletmeden çektikleri paralar veya
ayni olarak ald›klar› sair de¤erler.
• ‹flletme sahibinin kendisine, efline ve küçük çocuklar›na ödenen ücretler.
• ‹flletme sahibinin koydu¤u sermaye için yürütülen faizler.
• ‹flletme sahibinin, eflinin ve küçük çocuklar›n›n iflletmedeki cari hesap veya
alacaklar› üzerinden yürütülen faizler.
• Her türlü para cezalar› ve vergi cezalar› ile iflletme sahibinin suçlar›ndan
kaynaklanan tazminatlar.
• Kiralama yoluyla edinilen veya iflletmede kay›tl› olan yat, kotra, sürat teknesi
gibi motorlu deniz; uçak ve helikopter gibi hava tafl›tlar›ndan iflletmenin
esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanlar›n giderleri ile amortismanlar›.
• Bas›n yoluyla ifllenen fiillerden veya radyo ve televizyon yay›nlar›ndan do-
¤acak maddi ve manevi zararlardan dolay› ödenen tazminat giderleri.
• Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler.
• Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farklar› ve benzeri
giderler.
• Transfer fiyatlamas› yoluyla da¤›t›lan örtülü kazançlar.
• Yedek akçeler.
Yukar›da say›lanlar›n d›fl›nda di¤er yasalarda da tan›mlanm›fl kanunen kabul
edilmeyen giderler mevcuttur. Örne¤in
• Belgesiz giderler,
• Say›m ve tesellüm noksanl›klar›,
• Çal›nan iktisadi k›ymetler,
• Motorlu tafl›tlar vergisi ve cezalar›,
• Ödenmeyen SGK primleri.
Ayr›ca önceki bölümlerde detayl› olarak aç›kland›¤› gibi Vergi Usul Kanunu’nda
belirtilen hükümlere uygun olmayan de¤erleme ifllemleri sonucunda da
kanunen kabul edilmeyen gider oluflmas› mümkündür. Örne¤in çeklerin reeskonta
tabi tutulmas›, teminatl› bir alacak için karfl›l›k ayr›lmas› vb.
‹flletmenin 2011 y›l› ticari kâr› T50.000’dir. Ticari kâr›n içinde T20.000 vergiden istisna
kazanç ve T10.000 kanunen kabul edilmeyen gider vard›r. ‹flletmenin mali kâr› kaç lirad›r?
F‹NANSAL TABLOLARIN DÜZENLENMES‹ VE B‹R
UYGULAMA
‹flletmeler, her dönemin sonunda finansal durumlar›n› ve baflar›mlar›n› gösteren finansal
tablolar› düzenlemek zorundad›rlar. Finansal tablolar, temel finansal tablolar
ve ek finansal tablolar olarak s›n›fland›r›l›r. Temel finansal tablolar; bilanço, gelir
tablosu ve eklerinden oluflur. Ek finansal tablolar ise sat›fllar›n maliyeti tablosu,
fon ak›m tablosu, nakit ak›m tablosu, kâr da¤›t›m tablosu, öz kaynaklar de¤iflim
tablosundan oluflur.
‹flletmelerde tüm envanter ifllemleri tamamland›ktan sonra kesin mizan ç›kar›-
l›r. Bu mizanda yer alan hesap kalanlar›, kesinleflmifl ve finansal tablolar›n düzenlenmesine
temel oluflturacak rakamlard›r. Kesin mizandaki hesaplar›n borç kalanlar›
bilançonun aktif kalemlerini, alacak kalanlar› ise pasif kalemlerini oluflturur.
Sonuç hesaplar› kesin mizanda yer al›r ancak daha önce Dönem Kâr› veya Zarar› hesab›na
devredilerek kapat›ld›klar› için kalan vermezler
96 Muhasebe Uygulamalar›
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZN NAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
K ‹ T A P
T E L E V ‹ Z Y O N
‹ N T E R N E T ‹ N T E R N E T
4
S O R U
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SIRA S‹ZDE
S O R U
DÜfiÜNEL‹M
D ‹ K K A T
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZN NAMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
K ‹ T A P
Önceki bölümlerde dönem sonu ifllemleri ve bunlara iliflkin muhasebe kay›tlar›,
ba¤›ms›z örnekler üzerinden aç›klanmaya çal›fl›ld›. fiimdi bir genel uygulamayla
(monografiyle) bilgilerimizi pekifltirip temel finansal tablolar›n haz›rlanmas›n›
görelim.
Uygulama
ABC ticaret iflletmesinin 31. 12. 2011 tarihli genel geçici mizan› ve dönem sonu envanter
çal›flmalar› s›ras›nda yap›lan tespitler afla¤›daki gibidir.
TUTARLAR BAK‹YELER
HESAPLAR BORÇ ALACAK BORÇ B. ALACAK B.
100 KASA 70.000 61.000 9.000 -
101 ALINAN ÇEKLER 150.000 100.000 50.000 -
102 BANKALAR 355.000 310.000 45.000 -
103 VER‹LEN ÇEKLER VE ÖDEME. EM. 175.000 235.000 - 60.000
120 ALICILAR 185.000 115.000 70.000 -
121 ALACAK SENETLER‹ 140.000 60.000 80.000 -
153 T‹CAR‹ MALLAR 550.000 50.000 500.000 -
191 ‹ND‹R‹LECEK KDV 150.000 135.000 15.000 -
193 PEfi‹N ÖDENEN VERG‹ VE FONLAR 21.000 - 21.000 -
255 DEM‹RBAfiLAR 200.000 - 200.000 -
257 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR - 80.000 - 80.000
300 BANKA KRED‹LER‹ 50.000 250.000 - 200.000
320 SATICILAR 145.000 285.000 - 140.000
360 ÖDENECEK VERG‹ VE FONLAR 130.000 146.000 - 16.000
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜV. KES. 190.000 215.000 - 25.000
391 HESAPLANAN KDV 200.000 220.000 - 20.000
500 SERMAYE - 150.000 - 150.000
540 YASAL YEDEKLER - 12.000 - 12.000
570 GEÇM‹fi YILLAR KÂRLARI - 90.000 - 90.000
600 YURT ‹Ç‹ SATIfiLAR - 1.200.000 - 1.200.000
610 SATIfiTAN ‹ADELER 23.000 - 23.000 -
621 SATILAN T‹CAR‹ MALLAR MAL. 840.000 20.000 820.000 -
646 KAMB‹YO KÂRLARI - 7.000 - 7.000
760 PAZARLAMA, SATIfi VE DA⁄. G‹D. 20.000 - 20.000 -
770 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ 135.000 - 135.000 -
780 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ 12.000 - 12.000 -
TOPLAM 3.741.000 3.741.000 2.000.000 2.000.000
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 97
Envanter çal›flmalar› s›ras›nda yap›lan tespitler:
a. fiirketin kasas›nda 1.000 euro oldu¤u tespit edilmifltir. Kasa (euro kasas›) hesab›
n›n y›l sonu borç kalan› T2.000, Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan ilan edilen
euro kuru ise T2,40’dir.
b. Sat›c›yla yap›lan mutabakatta farkl›l›k tespit edilmifltir. Yap›lan inceleme sonucunda
bir sat›c›n›n iflletmeye y›l sonunda KDV dahil T14.160’lik iskonto
yapt›¤›, fakat bu ifllemin iflletmenin kay›tlar›nda olmad›¤› görülmüfltür.
c. ‹flletmenin bankalardaki tüm mevduat hesaplar› vadesizdir. Banka hesaplar›
n›n dökümü incelenmifl ve bankalar›n y›l sonunda iflletme lehine T800 faiz
tahakkuk ettirdi¤i tespit edilmifltir.
d. Genel Yönetim Giderleri hesab›n›n detay› incelendi¤inde 01 Kas›m 2011 tarihinde
ödenen T2.400 sigorta bedelinin tamam›n›n bu hesaba kaydedildi¤i,
ayr›ca T2.460 tutar›nda kanunen kabul edilmeyen gider oldu¤u tespit edilmifltir.
e. fiirket kay›tlar›nda görülen banka kredisi, tek bir kredi olup 01 Nisan 2011
tarihinde kullan›lm›flt›r. Bir y›l vadeli olan kredinin faiz oran› %12 olup faiz
ödemeleri alt›flar ayl›k dönemler hâlinde yap›lmaktad›r.
f. Alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulmas›na karar verilmifltir. Yap›lan hesaplama
sonucunda reeskont tutar› T4.500 olarak bulunmufltur.
g. fiirket kay›tlar›nda görülen demirbafllar›n T50.000’lik k›sm› pazarlama departman›
nda kullan›lmaktad›r. fiirket, tüm demirbafllar için % 20 düz oranl›
amortisman yöntemini kullanmaktad›r.
h. Y›l içinde iki kez yaz›l› istekte bulunuldu¤u hâlde ödenmeyen T2.500’lik
alaca¤›n tahsilinin flüpheli oldu¤u ve söz konusu alaca¤›n tamam› için karfl›
l›k kayd› yap›lmas› kararlaflt›r›lm›flt›r.
i. KDV mahsup kayd› yap›lm›flt›r.
Yukar›daki tespitler ›fl›¤›nda iflletmenin yapaca¤› muhasebe kay›tlar› s›ras›yla
afla¤›daki gibi olacakt›r.
a. fiirketler, y›l sonunda ellerinde bulunana efektifleri, Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan
tespit edilen ve Resmî Gazetede yay›mlanan kurlarla de¤erlemek zorundad›
rlar. De¤erleme ifllemi yap›l›rken öncelikle kasadaki efektif mevcudu
say›l›r. Daha sonra Maliye Bakanl›¤› taraf›ndan ilan edilen kurla çarp›l›r.
Örne¤imizde bu ifllemin sonucu T2.400 (1.000* 2,40)’dir. Bu durumda Kasa(
Euro Kasas›) hesab›n›n T2.400 kalan vermesi gerekir. Ancak iflletme kay›
tlar›nda söz konusu hesap T2.000 borç kalan› verdi¤ine göre hesab›n T400
art›r›lmas› gerekir.
b. Sat›c›yla yap›lan mutabakat sonucunda sat›c› taraf›ndan yap›lan iskontonun
flirket taraf›ndan kaydedilmedi¤i tespit edilmifltir. Bu durumda yap›lmas› gereken,
unutulan muhasebe kayd›n›n yap›lmas›d›r. ‹skonto tutar› KDV dahil
T14.160 oldu¤una göre 1,18 (1+KDV oran›) bölünerek iskonto tutar› (12.000
T) hesaplan›r. Mal al›fl iskontosuna iliflkin unutulan muhasebe kayd› afla¤›-
daki gibidir.
98 Muhasebe Uygulamalar›
31/12/2011
100 KASA HS. 400
Euro Kasası
646 KAMBIYO KÂRLARI HS. 400
Yabanc› paralar›n de¤erlenmesi.
c. Bankan›n iflletme lehine tahakkuk ettirdi¤i faiz geliri stopaja tabi kazançlar
aras›nda yer almaktad›r. Hâlen geçerli stopaj oran› % 15’tir. Banka faiz tahakkuku
yaparken gerekli stopaj› yap›p takip eden ay vergi dairesine yat›rmakla
yükümlüdür. Yap›lan stopaj, iflletme için peflin ödenen vergidir. Dolay›
s›yla faiz tahakkukuna iliflkin muhasebe kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
d. ‹flletme, 01 Kas›m 2011 tarihinde bir y›ll›k sigorta bedeli olan T2.400’yi ödemifl
ve söz konusu tutar› Genel Yönetim Giderleri hesab›na kaydetmifltir.
Oysa ödenen tutar›n yaln›zca iki ayl›k k›sm› 2011 y›l›na ait oldu¤u için T400
[(2.400/12)2]’nin Genel Yönetim Giderleri hesab›na, kalan tutar›n (T2.000)
ise Gelecek Aylara Ait Giderler hesab›na kaydedilmesi gerekir. Bu nedenle
yap›lacak olan muhasebe kayd›nda Genel Yönetim Giderleri hesab› T2.000
azalt›larak Gelecek Aylara Ait Giderler hesab›na devredilir.
e. Bankadan al›nan kredi, bir y›l vadeli ve faiz ödemeleri alt›flar ayl›k dönemler
hâlinde yap›lmaktad›r. Y›l sonunda Türk liras› banka kredileri ile ilgili
olarak ifllemifl (gerçekleflmifl) faizin tahakkuku yap›lmal›d›r. Geçici mizandan
da anlafl›laca¤› üzere kredi tutar› T200.000’dir. Alt› ayl›k faiz tutar› ise
T12.000 [(200.000*0,12)/2]’dir. ‹flletme, nisan-eylül dönemine iliflkin faiz tahakkukunu
yapm›fl ve ödemifltir. ‹kinci alt› ayl›k döneme iliflkin faiz ödemesi,
takip eden y›l içinde ödenecektir. Ancak dönemsellik ilkesi gere¤i, ekimaral›
k 2011 dönemine iliflkin üç ayl›k faizin (12.000/2) tahakkuku yap›lmal›-
d›r. Muhasebe kayd› ise afla¤›daki gibi olacakt›r.
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 99
31/12/2011
320 SATICILAR HS. 14.160
153 TICARI MALLAR HS. 12.000
391 HESAPLANAN KDV. HS. 2.160
Mal al›fl iskontosu.
31/12/2011
193 PESIN ÖDENEN VERGI VE FONLAR HS. 120
102 BANKALAR HS. 680
642 FAIZ GELIRLERI HS. 800
Faiz geliri.
31/12/2011
180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER HS. 2.000
770 GENEL YÖNETIM GID. HS. 2.000
Peflin ödenen sigorta giderinin düzeltme kayd›.
31/12/2011
780 FINANSMAN GIDERLERI HS. 6.000
381 GIDER TAHAKKUKLARI HS. 6.000
Finansman gideri tahakkuku.
f. ‹flletme, y›l sonunda portföyünde bulunan alacak senetlerini reeskonta tabi
tutmay› tercih etmifltir. Yap›lan hesaplama sonucunda reeskont tutar›n›n
T4.500 oldu¤u tespit edilmifltir. Bu durumda yap›lacak olan muhasebe kayd›
afla¤›daki gibi olacakt›r.
g. Genel geçici mizandan da görülece¤i üzere iflletmenin aktifine kay›tl›
T200.000’lik demirbafl vard›r. ‹flletme, düz oranl› amortisman yöntemini tercih
etmifltir. Amortisman oran› ise % 20’dir. Bu durumda 2011 y›l› amortisman
gideri T40.000 (200.000*0,20) olacakt›r. Amortisman hesaplanmas›na
iliflkin muhasebe kayd› yap›l›rken varl›¤›n kullan›ld›¤› iflletme fonksiyonu
dikkate al›narak ilgili gider hesab›na borç, Birikmifl Amortismanlara ise alacak
kaydedilir (7/A seçene¤i). Demirbafllar›n T50.000’lik bölümü, pazarlama
departman› taraf›ndan kullan›ld›¤›na göre amortisman giderlerinin T10.000
(50.000*0,20)’lik k›sm› Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri hesab›na kaydedilecektir.
Bu durumda amortisman hesaplanmas›na iliflkin muhasebe
kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
h. Vergi Usul Kanunu’na göre yaz›l› olarak talepte bulunuldu¤u hâlde ödenmeyen
ve tutar› dava açmaya de¤meyecek kadar küçük olan alacaklar,
flüpheli alacak olarak kabul edilir. ‹flletmeler, bu tür alacaklar› için isterse
karfl›l›k kayd› yapabilir. Örnek iflletme de T2.500’lik alaca¤› için iki kez yaz›
l› talepte bulunmufl, ancak alaca¤›n› tahsil edememifltir. Dolay›s›yla söz
konusu alacak flüpheli alacak olup öncelikle afla¤›daki muhasebe kayd›n›n
yap›lmas› gerekir.
Tahsili flüpheli hâle gelen alacaklar için iflletmeler, karfl›l›k kayd› yap›p yapmama
konusunda serbesttirler. Örne¤imizde iflletme, karfl›l›k kayd› yapmay› tercih etti¤ine
göre afla¤›daki muhasebe kayd› yap›lmal›d›r.
100 Muhasebe Uygulamalar›
31/12/2011
657 REESKONT FAIZ GIDERLERI HS. 4.500
122 ALACAK SENETLERI REESKONTU HS. 4.500
Alacak senetlerinin reeskontu.
31/12/2011
760 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID. HS. 10.000
770 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 30.000
257 BIRIKMIS AMORTISMANLAR HS. 40.000
Amortisman kayd›.
31/12/2011
128 SÜPHELI TICARI ALACAKLAR HS. 2.500
120 ALICILAR HS. 2.500
Alaca¤›n flüpheli hâle gelmesi.
i. ‹flletmeler her ay›n sonunda, KDV mahsup ifllemi yaparak ilgili ayda devletin
mi yoksa iflletmenin mi alacakl› oldu¤unu tespit ederler. Aral›k ay› sonunda
KDV mahsup kayd› yap›l›rken envanter ifllemleri s›ras›nda yap›lan
kay›tlar›n da dikkate al›nmas› gerekir. Bu nedenle genellikle KDV mahsup
ifllemi en sona b›rak›l›r. Örne¤imizde envanter ifllemleri de dâhil olmak üzere
KDV hesaplar›n›n kalanlar› afla¤›daki gibidir.
Bu bilgilere göre KDV mahsup kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
Y›l sonunda yap›lan envanter ifllemlerine iliflkin muhasebe kay›tlar› yap›ld›ktan
sonra s›ras›yla afla¤›daki ifllemlerin de muhasebe kay›tlar› yap›l›r.
• Yedili grupta izlenen giderlerin ilgili gelir tablosu hesaplar›na yans›t›lmas›.
• Gelir ve giderlerin Kâr- Zarar hesab›na devir kayd›.
• Dönem net kâr ya da zarar›n›n tespiti.
• Yans›tma hesaplar›n›n kapat›lmas›.
• Genel kesin mizan›n düzenlenmesi.
Giderlerin Gelir Tablosu Hesaplar›na Yans›t›lmas›
Yedili grup hesaplar, ara dönem raporlama yapmak durumunda olan flirketler
için tan›mlanm›flt›r. Baz› gider hesaplar› kapat›lmadan temel mali tablolar›n düzenlenebilmesi
amaçlanm›flt›r. Y›l içinde giderler, yedili grup hesaplarda izlenir.
Daha sonra mali tablo düzenleme dönemi geldi¤inde söz konusu giderler, yans›
tma hesaplar› arac›l›¤›yla gelir tablosu hesaplar›na yans›t›l›r. Y›l sonunda ise yedili
gruptaki gider hesaplar› ile yans›tma hesaplar› ters kay›tla kapat›l›r. Ara dönem
raporlama yapmayan iflletmeler, yans›tma ifllemini y›l sonunda yapmak durumundad›
rlar.
Örne¤imizde iflletme 7/A seçene¤ini kulland›¤› için giderlerin ilgili gelir tablosu
hesaplar›na yans›t›lmas›na iliflkin muhasebe kayd› afla¤›daki gibi olacakt›r.
BORÇ ALACAK BORÇ B. ALACAK B.
‹ND‹R‹LECEK KDV 150.000 135.000 15.000 -
HESAPLANAN KDV 200.000 222.160 - 22.160
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 101
31/12/2011
654 KARSILIK GIDERLERI HS. 2.500
129 SÜPHELI TICARI ALACAKLAR
KARSILIGI HS. 2.500
fiüpheli alacak karfl›l›¤› kayd›.
31/12/2011
391 HESAPLANAN KDV HS. 22.160
191 INDIRILECEK KDV HS. 15.000
360 ÖDENECEK VERGI VE FONLAR HS. 7.160
KDV mahsup kayd›.
Gelir ve Giderlerin Kâr - Zarar Hesab›na Devir Kayd›
‹flletmeler, belirli bir dönemin faaliyet sonuçlar›n› görebilmek için y›l sonunda tüm
gelir ve gider hesaplar›n› kapatarak 690 kodlu Dönem Kâr› veya Zarar› hesab›na
devrederler. Alacak kalan› veren gelir hesaplar›n›n kapat›larak Dönem Kâr› veya
Zarar› hesab›na devrine iliflkin muhasebe kayd› afla¤›daki gibidir.
Benzer flekilde gelir azalt›c› hesaplar ve gider hesaplar› da afla¤›daki muhasebe
kayd›nda oldu¤u gibi kapat›larak Dönem Kâr› veya Zarar› hesab›na devredilir.
Devir kayd› yap›ld›ktan sonra, Dönem Kâr› veya Zarar› hesab› T147.200 alacak
kalan› verdi¤ine göre iflletme, 2011 y›l›nda bu tutar kadar ticari kâr elde etmifltir.
Söz konusu kâr üzerinden ödenecek vergi hesaplan›rken varsa vergiden istisna kazanç
ve kanunen kabul edilmeyen giderlerin dikkate al›nmas› gerekir. Örne¤imizde
yer alan iflletmenin vergiden istisna kazanc› yoktur. Buna karfl›l›k T2.800 kanunen
kabul edilmeyen gideri vard›r. Bu durumda flirketin mali kâr› T150.000 (147.200
+ 2.800)’dir. Kurumlar vergisi oran› %20 oldu¤una göre flirketin ödeyece¤i vergi tutar›
T30.000 olacakt›r. Vergi karfl›l›¤›n›n ayr›lmas›na iliflkin muhasebe kayd› afla¤›-
daki gibidir.
102 Muhasebe Uygulamalar›
31/12/2011
631 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID. HS. 30.000
632 GENEL YÖNETIM GIDERLERI HS. 163.000
660 KISA VADELI BORÇLANMA GID. HS. 18.000
761 PAZARLAMA, SATIS VE DAG.
GID. YANSITMA HS. 30.000
771 GENEL YÖNETIM GID. YANSITMA HS. 163.000
781 FINANSMAN GIDERLERI YANSITMA HS. 18.000
Giderlerin yans›t›lmas›.
31/12/2011
600 YURT IÇI SATISLAR HS. 1.200.000
642 FAIZ GELIRLERI HS. 800
646 KAMBIYO KÂRLARI HS. 7.400
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI HS. 1.208.200
Devir kayd›.
31/12/2011
690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS. 1.061.000
610 SATISTAN IADELER HS. 23.000
621 SATILAN TICARI MALLAR
MALIYETI HS. 820.000
631 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM
GIDERLERI HS. 30.000
632 GENEL YÖNETIM GID. HS. 163.000
654 KARSILIK GIDERLERI HS. 2.500
657 REESKONT FAIZ GID. HS. 4.500
660 KISA VADELI BORÇLANMA
GIDERLERI HS. 18.000
Devir kayd›.
Hesaplanan vergi, takip eden y›l içinde ödenece¤i için pasifte k›sa vadeli yabanc›
kaynaklar aras›nda yer almas› gerekir. Bunu sa¤layabilmek için afla¤›daki
muhasebe kayd› yap›l›r.
Net kâr tutar›n›n ise ilgili dönemde flirketin kendi kendine yaratm›fl oldu¤u de¤er olarak
öz kaynaklar aras›nda yer almas› gerekir. Dolay›s›yla afla¤›daki muhasebe kayd› yap›l›r.
‹flletmenin y›l içinde ödemifl oldu¤u geçici vergiler ve stopaj yoluyla ödedi¤i
vergiler, “Peflin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesab›nda izlenir. ‹flletmenin ödeyece¤i
net vergi tutar›n› bilançoda gösterebilmek amac›yla Peflin Ödenen Vergi ve Fonlar
hesab› kapat›larak 371 kodlu “Dönem Kâr›n›n Peflin Ödenen Vergi ve Di¤er Yükümlülükleri”
hesab›na devredilir.
Yans›tma Hesaplar›n›n Kapat›lmas›
Y›l sonunda genel kesin mizan düzenlenmeden önce yedili grupta yer alan gider
hesaplar›yla yans›tma hesaplar›n›n ters kay›tla kapat›lmas› gerekir.
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 103
31/12/2011
690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS. 147.200
691 DÖNEM KÂRI VERGI VE YASAL
YÜKÜMLÜLÜK KARSILIKLARI HS. 30.000
692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS. 117.200
Dönem kâr›n›n ilgili hesaplara devri.
31/12/2011
691 DÖNEM KÂRI VERGI VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK
KARSILIKLARI HS. 30.000
370 DÖNEM KÂRI VERGI VE DIGER
YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARSILIKLARI HS. 30.000
Verginin ilgili hesaba devri.
31/12/2011
692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS. 117.200
590 DÖNEM NET KÂRI HS. 117.200
Dönem net kâr›n›n ilgili hesaba devri.
31/12/2011
371 DÖNEM KÂRININ PESIN ÖDENEN VERGI VE DIGER
YÜKÜMLÜLÜKLERI HS. 21.120
193 PESIN ÖDENEN VERGI VE FONLAR HS. 21.120
Peflin ödenen verginin ilgili hesaba devri.
761 PAZARLAMA, SATIS VE DAG. GID. YANSITMA HS. 30.000
771 GENEL YÖNETIM GIDERLERI YANSITMA HS. 163.000
781 FINANSMAN GIDERLERI YANSITMA HS. 18.000
760 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM
GIDERLERI 30.000
770 GENEL YÖNETIM GID. 163.000
780 FINANSMAN GIDERLERI 18.000
Yans›tma hesaplar›n›n kapat›lmas›.
Genel Kesin Mizan Ç›kar›lmas›
Devir kay›tlar› ve yans›tma hesaplar›n›n kapat›lmas›ndan sonra bir mizan daha ç›-
kar›l›r. Bu mizana genel kesin mizan denir. Genel kesin mizanda yaln›zca bilanço
hesaplar› kalan verir.
104 Muhasebe Uygulamalar›
TUTARLAR BAK‹YELER
HESAPLAR BORÇ ALACAK BORÇ B. ALACAK B.
100 KASA 70.400 61.000 9.400 -
101 ALINAN ÇEKLER 150.000 100.000 50.000 -
102 BANKALAR 355.680 310.000 45.680 -
103 VER‹LEN ÇEKLER VE ÖDEME. EM. 175.000 235.000 - 60.000
120 ALICILAR 185.000 117.500 67.500 -
121 ALACAK SENETLER‹ 140.000 60.000 80.000 -
122 ALACAK SENETLER‹ REESKONTU - 4.500 - 4.500
128 fiÜPHEL‹ T‹CAR‹ ALACAKLAR 2.500 - 2.500 -
129 fiÜPHEL‹ T‹CAR‹ ALACAKLAR KARfi. - 2.500 - 2.500
153 T‹CAR‹ MALLAR 550.000 62.000 488.000 -
180 GELECEK AYLARA A‹T G‹DERLER 2.000 - 2.000 -
191 ‹ND‹R‹LECEK KDV 150.000 150.000 - -
193 PEfi‹N ÖDENEN VERG‹ VE FONLAR 21.120 21.120 - -
255 DEM‹RBAfiLAR 200.000 - 200.000 -
257 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR - 120.000 - 120.000
300 BANKA KRED‹LER‹ 50.000 250.000 - 200.000
320 SATICILAR 159.160 285.000 - 125.840
360 ÖDENECEK VERG‹ VE FONLAR 130.000 153.160 - 23.160
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜV. KES. 190.000 215.000 - 25.000
370 DÖNEM KÂRI V. VE D‹⁄. YAS. YÜ. K. - 30.000 - 30.000
371 DÖNEM KÂR. PEfi. ÖD. VER. VE YÜK. 21.120 - 21.120
381 G‹DER TAHAKKUKLARI - 6.000 - 6.000
391 HESAPLANAN KDV 220.000 220.000 - -
500 SERMAYE - 150.000 - 150.000
540 YASAL YEDEKLER - 12.000 - 12.000
570 GEÇM‹fi YILLAR KÂRLARI - 90.000 - 90.000
590 DÖNEM NET KÂRI - 117.200 - 117.200
600 YURT‹Ç‹ SATIfiLAR 1.200.000 1.200.000 - -
610 SATIfiTAN ‹ADELER 23.000 23.000 - -
621 SATILAN T‹CAR‹ MALLAR MAL. 840.000 840.000 - -
631 PAZARLAMA, SATIfi VE DA⁄. G‹D. 30.000 30.000
632 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ 163.000 163.000
Kapan›fl Kayd›
Genel kesin mizan ç›kar›ld›ktan sonra kapan›fl kayd› yaz›l›r. Dönemi son yevmiye
kayd› olan kapan›fl kayd›nda, kalan veren tüm hesaplar kapat›l›r.
642 FA‹Z GEL‹RLER‹ 800 800 - -
646 KAMB‹YO KÂRLARI 7.400 7.400 - -
654 KARfiILIK G‹DERLER‹ 2.500 2.500 - -
657 REESKONT FA‹Z G‹DERLER‹ 4.500 4.500
660 KISA VADEL‹ BORÇLANMA MAL. 18.000 18.000
760 PAZARLAMA, SATIfi VE DA⁄. G‹D. 30.000 30.000 - -
690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 1.208.200 1.208.200
691 DÖNEM KÂRI V. VE YAS. YÜK. KARfi. 30.000 30.000
692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 117.200 117.200
770 GENEL YÖNET‹M G‹DERLER‹ 163.000 163.000 - -
780 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ 18.000 18.000 - -
761 PAZ., SATIfi VE DA⁄. G‹D. YANS. HS. 30.000 30.000
771 GENEL YÖNET‹M G‹D. YANS. HS. 163.000 163.000
781 F‹NANSMAN G‹D. YANSITMA HS. 18.000 18.000
TOPLAM 6.838.580 6.838.580 966.200 966.200
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 105
103 VERILEN ÇEKLER VE ÖDEME EMIR. HS. 60.000
122 ALACAK SENETLERI REESKONTU HS. 4.500
129 SÜPHELI TICARI ALACAKLAR KARS. HS. 2.500
257 BIRIKMIS AMORTISMANLAR HS. 120.000
300 BANKA KERDILERI HS. 200.000
320 SATICILAR HS. 125.840
360 ÖDENECEK VERGI VE FONLAR HS. 23.160
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLIK KES. HS. 25.000
370 DÖNEM KÂRI VER. VE DIG. YASAL YÜKÜM. KARS. HS. 30.000
381 GIDER TAHAKKUKLARI HS. 6.000
500 SERMAYE HS. 150.000
540 YASAL YEDEKLER HS. 12.000
570 GEÇMIS YILLAR KÂRLARI HS. 90.000
590 DÖNEM NET KÂRI HS. 117.200
100 KASA HS. 9.400
101 ALINAN ÇEKLER HS. 50.000
102 BANKALAR HS. 45.680
120 ALICILAR HS. 67.500
121 ALACAK SENETLERI HS. 80.000
128 SÜPHELI TIC. ALACAK. HS. 2.500
153 TICARI MALLAR HS. 488.000
180 GELECEK AYLARA AIT GID. HS. 2.000
255 DEMIRBASLAR HS. 200.000
371 DÖNEM KÂRININ PESIN ÖD. VERGI
VE YÜKÜM. HS. 21.120
Kapan›fl kayd›.
Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi
ABC iflletmesinin temel finansal tablolar› afla¤›daki gibidir.
106 Muhasebe Uygulamalar›
ABC Ticaret Isletmesi.
31.12.2011 Tarihli Bilançosu (T)
DÖNEN VARLIKLAR 678.080 KISA V.YABANCI KAYNAKLAR 388.880
KASA 9.400 BANKA KREDILERI 200.000
ALINAN ÇEKLER 50.000 SATICILAR 125.840
BANKALAR 45.680 ÖDENECEK VERGI VE FONLAR 23.160
VERILEN ÇEKLER VE ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLIK
ÖDEME EMIRLERI (-) (60.000) KESINTILERI 25.000
ALICILAR 67.500 DÖNEM KÂRI VERGI VE DIGER YASAL
ALACAK SENETLERI 80.000 YÜKÜM. KARS. 30.000
ALACAK SENETLERI DÖNEM KÂRININ PESIN ÖDENEN VERGI
REESKONTU (-) (4.500) VE DIGER YÜK. (21.120)
SÜPHELI TICARI ALACAKLAR 2.500 GIDER TAHAKKUKLARI 6.000
SÜPHELI TICARI ALACAKLAR ÖZ KAYNAKLAR 369.200
KARSILIGI (-) (2.500) SERMAYE 150.000
TICARI MALLAR 488.000 YASAL YEDEKLER 12.000
GELECEK AYLARA AIT GEÇMIS YILLAR KÂRLARI 90.000
GIDERLER 2.000 DÖNEM NET KÂRI 117.200
DURAN VARLIKLAR 80.000 PASIF TOPLAMI 758.080
DEMIRBASLAR 200.000
BIRIKMIS AMORTISMANLAR (120.000)
AKTIF TOPLAMI 758.080
Aktif Pasif
ABC Ticaret Isletmesi
01.01.2011-31.12.2012
Dönemine Ait Gelir Tablosu (T)
BRÜT SATISLAR 1.200.000
Yurt içi satıslar 1.200.000
SATIS INDIRIMLERI (-) (23.000)
Satıstan Iadeler 23.000
NET SATISLAR 1.177.000
SATISLARIN MALIYETI (-) (820.000)
Satılan Ticari Mallar Maliyeti 820.000
BRÜT SATIS KÂRI 357.000
FAALIYET GIDERLERI (-) (193.000)
Pazarlama, Satıs ve Dagıtım Giderleri 30.000
Genel Yönetim Giderleri 163.000
FAALIYET KÂRI 164.000
DIGER FAALIYETLERDEN OLAGAN GELIRLER
VE KÂRLAR 8.200
Faiz Gelirleri 800
Kambiyo Kârları 7.400
DIGER FALIYETLERDEN OLAGAN GIDERLER
VE ZARARLAR (7.000)
Karsılık Giderleri 2.500
Reeskont Faiz Giderleri 4.500
FINANSMAN GIDERLERI (-) (18.000)
Kısa Vadeli Borçlanma Maliyeti 18.000
OLAGAN KÂR 147.200
OLAGAN DISI GELIRLER VE KÂRLAR -
OLAGAN DISI GIDERLER VE ZARARLAR (-) -
DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 147.200
DÖNEM KÂRI VERGI VE DIG. YASAL YÜK. KARS. (-) (30.000)
DÖNEM NET KÂRI 117.200
5. Ünite - Gelir ve Giderlerin Dönem Sonu ‹fllemleri ve Finansal Tablolar›n Düzenlenmesi 107
Gelir ve gider hesaplar› ile ilgili olas› hatal› kay›tlar›
belirlemek
‹flletmeler, y›l içinde gerçekleflen gelir ve giderleri
hatal› olarak kaydetmifl olabilirler. Söz konusu
hatalar, iki grupta incelenebilir. Bunlardan ilki,
gerçekleflen gelir ya da giderin olmas› gereken
hesaplara yaz›lmam›fl olmas›d›r. ‹kincisi ise
muhasebe kayd›n›n do¤ru fakat tutarlar›n›n hatal›
yap›lm›fl olmas›d›r. Dönem sonunda bu hatalar›
n tespiti ve gerekli düzeltme kay›tlar›n›n yap›lmas›
gerekir.
Dönemsellik ilkesini tan›mlamak
‹flletmelerin s›n›rs›z kabul edilen ömürleri, raporlama
amac›yla dönemlere ayr›l›r. Belirli bir dönemin
faaliyet sonucunu do¤ru olarak hesaplayabilmek
için dönemler aras› gelir ve gider kaymalar›
na izin verilmez. Dönem net kâr ya da zarar›,
ilgili dönemin gelirleri ile söz konusu gelirleri elde
etmek için ayn› dönemde katlan›lan giderler
k›yaslanarak hesaplan›r. Buna da dönemsellik ilkesi
denir.
Peflin ödenen giderler ve peflin tahsil edilen gelirleri
aç›klamak
‹flletmeler, bazen gelecek dönemlere ait giderleri
peflin ödemek durumunda kalabilirler. Gelecek
dönemlere ait olup da bu dönemde ödenen
giderler, önce geçici bir hesaba kaydedilir. Daha
sonra giderin ait oldu¤u dönem geldi¤inde söz
konusu geçici hesaplar kapat›larak ilgili gider hesab›
na devredilirler. Bazen de gelecek dönemlere
ait gelirler, peflin tahsil edilmifl olunabilir. Bu
durumda da peflin tahsil edilen gelirin gelecek
dönemlere ait olan k›sm›, önce geçici hesaplara
kaydedilir. Daha sonra ilgili dönemler geldi¤inde
gelir kaydedilerek kapat›l›rlar.
Gider hesaplar›n›n gelir tablosu hesaplar›na devredilmesini
aç›klamak
Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde iflletmelerin
esas faaliyeti ile ilgili giderler ve finansman giderleri
yedili grup hesaplar›nda izlenir. Gelir tablosunun
düzenlenebilmesi için bu giderlerin gelir
tablosu hesaplar›na (alt›l› grup hesaplara) devredilmesi
gerekir. Bu ifllem, yans›tma hesaplar›
kullan›larak yap›l›r. Y›l sonunda yans›tma hesaplar›
ile yedili gruptaki gider hesaplar› ters kay›t
yap›larak kapat›l›r.
Ticari kâr ve mali kâr› k›yaslamak
‹flletmenin belirli bir dönemde elde etti¤i gelirler
ile ayn› dönemde katland›¤› giderler aras›ndaki
farka ticari kâr denir. Muhasebe kâr› da denen ticari
kâr hesaplan›rken gerçekleflen tüm gelir ve
giderler dikkate al›n›r. Mali kâr ise iflletmenin
vergiye tabi kâr›d›r. Mali kâr hesaplan›rken vergiden
istisna kazançlar ticari kârdan düflülür, kanunen
kabul edilmeyen giderler ise ticari kâra
eklenir.