Sosyoloji

SOSYOLOJİ

1.Tanımı;

Sözlük anlamı:

Sosyoloji : sosyo ve logos (düzenli söz, bilgi) kelimelerinin

birleşmesinden meydana gelmiştir. Kelime anlamı "toplum bilgisi"dir.

Terim anlamı:

Sosyoloji, toplumda insanların kurdukları ilişkileri bu ilişlkilerin nasıl

ortaya çıktığını ve değişitiğini inceleyen bir sosyal bilimdir.

Tanımı aşağıdaki kısa yoldan indirdiğim Sosyolojiye Giriş kitabının 2. Sayfasından kopyaladım. F.L.A.

http://yegitek.meb.gov.tr/aok/aok_kitaplar/aolkitaplar/sosyoloji_1/1.pdf

Not: Terim anlamı olarak, Psikoloji: Organizmanın davranışlarını inceleyen pozitif bilimdir*. Sözlük anlamıyla, ruh bilgisidir ama ruh soyut bir varlık olduğundan, bilim ruhu inceleyemez ( maddi yani somut varlıkları inceleyebilir ). Bu yüzden psikoloji ruhu değil ruhun yol açtığı bireysel davranışları inceler. Sosyoloji yani toplum bilim de ruhun yol açtığı toplumsal davranışları inceler. Ör. Taraftarların bir arada iken cesaret kazanması. Bu yüzden psikoloji ve sosyolojiye Davranış Bilimleri denir. F.L.A.

*POZITIF BILIMLER (Türkçe) anlamı

1. Deney sonuçlarına dayanan bilim veya bilimler

2. müspet ilim veya ilimler.

Alıntı… http://www.turkcebilgi.com/pozitif_bilimler#bilgi

2.Tarihçe;

SOSYOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Sosyolojinin Doğuşu

Sosyolojinin ilk nasıl ortaya çıktğı önemli olduğu kadar, birçok yönden yanıtlanması

oldukça güç bir sorudur. Hatta Batılı tarihçiler Yunan ve Romalı düşünürlerin

insan davranışı ile ilgili felsefi karmaşık sistemler geliştirdiklerini savunarak, sosyolojinin

düşünsel temellerini Antik Çağa kadar götürürler. Daha ileri gidenler ise,

okuma yazma bilmeyen insanlar›n bile savaşların neden çıktığını, neden bazıları-

nın diğerlerinden daha güçlü veya zengin olduğunu sorarak sosyal meselelerle ilgilendiklerini

iddia etseler de, onların açıklamalarının daha çok mit ve efsanelerle,

yıldız hareketleriyle ilişkilendirilerek yapıldığı ve dolayısıyla bilimsel olmadığı

açıktır.

Sistematik araştırmalarla test edilebilen kuramların geliştirilmesi ve açıklamaları

n bunlara dayanılarak yapılması tüm bilimlerin temelidir. Aslında bu ölçüt sosyolojinin

kökeninin ne olduğu sorusunu yanıtlamamızı kolaylaştırır. Bu bağlamda

sosyoloji yeni bir disiplin olarak 19. yüzyılda Avrupa’da düşünürlerin toplumla ilgili

düşüncelerinin bilimsel yöntemlerle test edilmesiyle başlamıştır.

Sosyolojinin gelişiminde dört faktör birlikte önemli rol oynamıştır (Henslin,

2001):

1. Endüstri Devrimi: 19. yüzyılın ortalarında Avrupa’da tarım toplumundan

üretimin fabrikalarda yapılmaya başladığı döneme girilmesi ile birlikte insanları

n yaşamlarında köklü değişmeler olmuş; geniş kitlelerin iş bulmak

için topraklarından koparak kentlere göç etmesine bağlı olarak yoksulluk,

işsizlik, kötü çalışma koşulları, sağlık, eğitim ve barınma gibi sosyal sorunlar

artmaya başlamıştır.

2. Amerikan ve Frans›z Devrimleri: Yeni fikir akımlarının ortaya çıkmasıyla

birlikte insanlar çevrelerindeki olayları yeniden düşünmeye ve yorumlamaya

başlamıfltır. Monarşiler yerini daha demokratik sistemlere devrederken,

artık geleneksel ve dinsel açıklamalar yetersiz kalmıştır.

3. Emperyalizm: Sosyolojinin gelişmesini etkileyen bir diğer faktör de Avrupalı

ların deniz aşırı başka ülkeleri fethederek onları sömürgeleştirmelerine

bağlı olarak ortaya çıkan emperyalizm olgusudur. Yeni sömürge imparatorlukları

kuran Avrupalılar farklı kültürlerle karşılaştıklarında onlara egemen

olabilmek için araştırmalar yapmaya başlamıştır.

4. Doğa Bilimlerindeki Gelişmeler: Doğa bilimlerinin parlak gelişimine olanak

sağlayan özellikle de fizik ve kimyada kuramların nesnel ve sistematik

gözlemlerle test edilmesi girişimlerinin etkisi ile sosyal yaşamda da artık bilimsel

yöntemin uygulanmasına yönelik adımlar atılmaya başlanarak sosyolojin

doğuşuna yol açılmıştır.

Not: Tarihçe AÖF Davranış Bilimleri Kitabının 30. sayfasından alıntıdır.

Sosyoloji'nin öncülerine Sosyoloji 2'de yer vereceğim. F.L.A.

3. Sosyoloji Biliminin Konusu.

1. Sosyolojinin Konusu ve Tanımı

Çeflitli kaynaklarda sosyolojinin farklı tanımlarıyla karşılaşabilirsiniz.

Bu farklı tanımların ortak yanlarından hareketle bizler de bir tanım yapabiliriz:

Sosyoloji, toplumda insanların kurdukları ilişkileri bu ilişkilerin nasıl

ortaya çıktığını ve değiştiğini inceleyen bir sosyal bilimdir.

Sosyoloji, toplumu ve toplumsal ilişkileri konu edinir. Çeşitli bilimsel

araştırma tekniklerini kullanarak toplum hakkında bilimsel bilgiler elde eder. Bilgi

toplama sürecinde diğer sosyal bilimlerden de yararlanır. Sosyoloji, toplumu daha

iyi anlayıp açıklamak için tarih, coğrafya, antropoloji, psikoloji, sosyal psikoloji,

siyaset bilimi ve ekonomi gibi sosyal bilimlerin verilerinden yararlanır.

Toplumsal olay ve olgular sosyolojinin ilgi alanına girer. Sosyolog,

toplumsal olay ve olgular yoluyla toplumsal ilişkileri anlamaya ve açıklamaya

çalışır. Toplumsal olay ve olgular insanların bir arada yaşama ve toplumsal ilişkilere

girmeleri sonucu ortaya çıkar.

Toplumsal olay; toplumsal ilişkiler sonucunda tek tek ortaya çıkan

yeri ve zamanı belirli değişmelerdir. Örneğin, Fuat ile Zeynep’in belli bir tarihte

ve belli bir yerde evlenmesi bir toplumsal olaydır. Buna göre toplumsal olaylar tekil ve özel

olaylardır.

Toplumsal olgu; toplumsal ilişkiler sonucunda aynı alanda gerçekleşen

birçok toplumsal olayın genel adıdır. Örneğin, göç ya da evlilik tüm toplumlarda

görülen genel bir değişimdir. Tek bir kişiye ya da topluma özgü olmadığı için

geneldir.

Toplumsal olay Toplumsal olgu

• Körfez depremi sonucu göç Göç

• Kavimler göçü Göç

• Birinci Dünya Savaşı Savaş

• Kurtuluş Savaşı Savaş

• Türkiye’de Belediye Başkanlığı Seçimi Seçim

• Sınıf başkanı seçimi Seçim

Sosyolog, toplumsal olay ve olguları inceleyerek toplum hakkında bilimsel bilgilere ulaşıp genellemeler yapar.

• Toplumsal olay ve olguların özellikleri nedir? Aralarında ne tür farklar vardır?

Toplumsal olay Toplumsal olgu

• Tek tek gerçekleşir. • Geneldir

• Somuttur. • Soyuttur

• Sayılarla ifade edilir • Sayılarla ifade edilmez.

• Yeri ve zamanı belli değişimlerdir. • Yeri ve zamanı belli bir olay ile sınırlı değildir.

http://yegitek.meb.gov.tr/aok/aok_kitaplar/aolkitaplar/sosyoloji_1/1.pdf

Konuyu kısa yoldan indirdiğim Sosyolojiye Giriş kitabının 2. Sayfasından kopyaladım. F.L.A.

4. Sosyoloji Biliminin Amacı.

Sosyoloji toplumu inceleyerek neye ulaşmaya çalışır? Bir başka ifadeyle amacı nedir?

• Toplumu ve toplumsal ilişkileri bilimsel ya da doğru olarak anlamak,

• Toplumun nasıl değiştiğini ve tarihsel gelişim sürecindeki değişimlerini yaratan etkenleri anlayıp ortaya çıkarmak,

• Toplumlar arası benzerlik ve farklılıkları saptayarak genellemelere ulaşmak,

• Toplumsal değişimlerin yönelimleri hakkında öngörülerde (tahminlerde) bulunmak. Sosyoloji bu amaçlarını

gerçekleştirirken bir takım ilkelere uymak zorundadır. Böylelikle araştırdığı konular hakkında doğru bilgiler

elde edebilir.

Bu ilkeler nelerdir?

• Sosyoloji olması gereken ile değil, var olan ve olabilecek olan ile ilgilenir. Örneğin, insanların nasıl davranmaları,

sosyal ilişkiler kurmaları gerektiğiyle değil nasıl davrandıkları ile ilgilenir.

• Sosyoloji bireysel değil toplumla ilgili sorunlarla ilgilenir. Örneğin, bir kişinin işsiz olması sosyolojinin ilgi alanına

girmez. Sosyoloji, binlerce işsiz insanın toplumsal yaşamı etkilemesini ve ortaya çıkan sorunları konu edinir.

• Sosyoloji, lâboratuvar ortamında deney yapan bir bilim değildir. Sosyoloji toplum içindeki ilişkileri bilimsel yöntem

ve veri toplama tekniklerini kullanarak bilimsel bilgilere ulaşır. Örneğin, anket, görüşme, gözlem gibi veri

toplama tekniklerini kullanır.

• Sosyolog, araştırmaları sonucunda elde ettiği bilimsel bilgiler ile toplumu yanlş ve ön yargılı bilgilerden

arındırmaya çalıflır. Sosyologlar bilimsel araştırmalarında yanlış ve ön yargılı düşüncelerden, çıkar ilişkilerinden

uzak durmalıdır.

• Toplumsal ilişkiler hakkında bilimsel araştırma teknikleriyle doğru bilgiler elde ederek yanlş ve ön yargılı

düşünceleri ortadan kaldırmak sosyologun en önemli görevleri arasındadır. Çünkü ön yargılı ya da yanlış

düşünceler toplumda bir takım çatışlmalara neden olmaktad›r.

http://yegitek.meb.gov.tr/aok/aok_kitaplar/aolkitaplar/sosyoloji_1/1.pdf

Amacı kısa yoldan indirdiğim Sosyolojiye Giriş kitabının 4. Sayfasından kopyaladım. F.L.A.

5. Sosyoloji Biliminin Yöntemi (Usulü, Amaca Ulaşmak için İzlediği Yolları )

C. SOSYOLOJİDE YÖNTEM VE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

Temel ihtiyaçlarımızdan biri de “bilme”dir. İnsan içinde yaşadığı doğal ve toplumsal çevreyi tanımak ister. Ancak bu

bilme ihtiyacı gerçekleştirilirken bilinenlerin doğru olması da istenir. Bilinenin doğruluğu için de bilimsel yöntem ve

araştırma tekniklerine ihtiyacımız vardır. Bilim insanları, bilimsel yöntem ve araştırma tekniklerini kullanarak doğru

bilgilere ulaşılır.

Yöntem (metod); bir etkinlikte bulunurken, bir amacı gerçekleştirirken izlenen yol ve uyulması gereken kural

anlamına gelir. Ancak her izlenen yol doğru olmayabilir. Bilimlerin bilimsel bilgi elde etme sürecinde “bilimsel

yöntem”den yararlanması gerekir. O hâlde bilimsel yöntem nedir?

Bu başlık altında öncelikle “bilimsel yöntem” ve “bilimsel yöntemin ilkeleri” belirtilecektir.

Sonra “sosyolojinin bir bilim olduğunun göstergeleri” üzerinde durulacaktır. Daha sonra da sosyoloji alanındaki

araştırmalarda kullanılan “veri toplama teknikleri” ana hatlarıyla verilecektir.

Ayrıca sosyolojinin “insan bilimleri içindeki yeri” ne de değinilecektir.

1. Bilimsel Yöntem*

Bilimsel yöntem, bizi günlük yaşamda herhangi bir amaca ulaştıran yöntemden farklıdır.

Bilimsel yöntem, “doğal ve toplumsal gerçekliği tanımlamak, açıklamak ve bu gerçekliğin yasalarına ulaşmak

amacıyla izlenen sistemli bilgi edinme yoludur.”

Bilimsel yöntem sayesinde elde edilen bilgiler, günlük yaşantımızda elde ettiğimiz bilgilerden daha güvenilir ve

doğrudur.

Bilimsel yöntem kullanılırken iki temel akıl yürütme ilkesinden yararlanılır. Bu akıl yürütme*1 ilkelerini bütün bilimler

kullanmaktadır.

Tüme varım (endüksiyon) ilkesi, tek tek gerçekleşen olayların gözlenmesi sonucu genel yasa ya da ilkelere ulaşma

yoludur. Zihnin özelden genele doğru yaptığı bir akıl yürütmedir. Bu akıl yürütmede birbirine benzer olaylar

incelenerek olaylar hakkında genel geçer sonuçlara ulaşılır. Örneğin, belirli yıllarda yüksek enflâsyondan dolayı

toplumsal sorunların arttğı tespit edilmişse, yüksek enflâsyonun toplumsal sorunları artırdığı gibi genel

bir sonuca ulaşılır.

Tümden gelim (dedüksiyon) ilkesi, genel bir ilkeden hareketle özel olayları açıklama yoludur.

Tümden gelim, tüme varım akıl yürütme ilkesinin tam tersidir. Bu yolla zihin, genelden özele doğru bir akıl yürütme yapar.

Örneğin, “Enflâsyon artarsa toplumsal sorunlar artar” ilkesinden hareketle bu yıl da enflasyonun yüksek olduğu

görülürse, toplumsal sorunların artacağı sonucuna ulaşmak mümkündür. Tümden gelim, bilgi edinmek ve edinilen bilgiyi

geliştirmek için genelden özele doğru giden bir düşünce sürecidir.

http://yegitek.meb.gov.tr/aok/aok_kitaplar/aolkitaplar/sosyoloji_1/1.pdf

Yöntemi kısa yoldan indirdiğim Sosyolojiye Giriş kitabının 19. Sayfasından kopyaladım. F.L.A.

NoT: Tümden gelim, genelden özele ve tüme varım da özelden genele ulaşmadır ve genel ile özelin daha iyi

anlaşılması için orman örneğini vermek istiyorum. Burada orman genel; ağaçlar, çiçekler, kuşlar vs. özel olmaktadır.

Çocuklar ayrıntıları ( özelleri ) kavrayacak beyinsel olgunlukda olmadıklarından onlara bir şey anlatırken, tüme varım

değil tümden gelim yöntemi i kullanılmalıdır. Örneğin orman ( genel, bütün ) gösterilmeli ve orman ağaçlardan,

çiçeklerden, kuşlardan vs. oluşur denmeli. Böylece çocuk ormanın bir canlılar topluluğu olduğunu anlar. Eğer tek tek

ormanı oluşturan parçalar anlatılırsa ayrıntılara boğularak bir şey anlayamaz çocuk. F.L.A.

* Bilimsel Yöntem Basamakları

1. Problemi tanımlama.

2. Varsayımlar üretme.

3. Veri toplama.

4. Varsayımların toplanan verilerin ışığında deney ortamında sınanması.

5. Sonuçlar arasından en doğru olanın belirlenmesi.

http://fatihltfaydin.tr.gg/Kad%26%23305%3Bn-Dovme.htm

*1

AKIL YÜRÜTME (Çıkarım)

Verilen önerme veya önermelerden zihnin zorunlu sonuç çıkarma işlemine akıl yürütme denir. Tümdengelim (dedüksiyon), tümevarım (endüksiyon), analoji (benzeşim, andırma) olmak üzere üçe ayrılır.

Alıntı.. http://fatihltfaydin.tr.gg/Mantik.htm

Daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler kısa yolda ki Sosyoloji’ye Giriş Kitabını indirip okusunlar. http://yegitek.meb.gov.tr/aok/aok_kitaplar/aolkitaplar/sosyoloji_1/1.pdf

Saygılar ve Sevgiler. F.L.A. 06.12.2015