Hazir Degerler

4. AÇIKLIK VE DOĞRULUK ESASLARI:

    Madde 75 - İlgililerin; işletmenin iktisadi ve mali durumu hakkında mümkün olduğu kadar doğru bir fikir edinebilmeleri için, envanter ve bilançoların ticari esaslar gereğince eksiksiz, açık ve kolay anlaşılır bir şekilde memleket parasına göre tanzimi lazımdır.

    Bütün aktifler, en çok bilanço gününde işletme için haiz oldukları değer üzerinden kaydolunur. Borsada kote edilen emtia ve kıymetler o günün borsa rayicine göre ve tahsil edilemiyen veya ihtilaflı bulunanlar müstesna olmak üzere, bütün alacaklar da itibari miktarlarına göre hesabedilir.

    Pasifler, hususiyle bütün borçlar, şarta bağlı veya vadeli olsa bile, itibari değeri üzerinden hesaba geçirilir.

    Ticaret şirketleriyle ticaret kurumlarının envanter ve bilançoları hakkındaki hususi hükümler mahfuzdur.

 Madde 284 – Kasa mevcutları itibari kıymetleriyle değerlenir; yabancı paralar hakkında 280 inci madde hükmü uygulanır.

 Madde 280 – (Değişik birinci fıkra : 26/6/1964 - 485/7 md.) Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.

             Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tesbit olunur.

             (Değişik : 22/7/1998 - 4369/7 md.) Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir. Bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, bu Kanunun 281 ve 285 inci maddeleri uyarınca değerleme günü kıymetine irca edilebilir. Ancak senette faiz oranının yazılı olmadığı durumlarda değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınır.

             (Ek fıkra: 22/7/1998 - 4369/7 md. ; Mülga : 17/12/2003-5024/9 md.)

Kasada noksan varsa hesap ta noksanlaştırılmak amacıyla 100 kasa hesabı alacaklandırılırken, 197 SAYIM ve TESELLÜM NOKSANLARI HS. —Kasa Noksanı borçlandırılır.

Noksandan personel ( veznedar ) sorumlu tutulmuşsa, 135 PERSONELDEN ALACAKLAR HS. – Emin Sayar borçlandırılırken ( şahıs borçlu hesabı da borçlu olur.), 197 alacaklandırılır.

Hiç kimse sorumlu tutulmaz ve neden bulunmazsa, dönemin kârından düşülmesi amacıyla, 197 geçici hesabı, 689 D.OLAĞANDIŞI GİDER ve ZARARLAR HS.-Kasa Noksanı' na devreder.

689                      197

Dönem sonunda,

Mali kâr (vergi matrahı) açısından kasa noksanları kanunen kabul edilmeyen bir gider olduğundan, ticari kârdan mali kârın kolaylıkla hesaplanabilmesi için bu durum, olayı hatırlatıcı bir niteliği olan Nazım Hesaplarda izlenir.

                               31.12.xxxx

       900 BORÇLU NAZIM HESAPLAR

              —K.KE. Giderler

                         910 ALACAKLI NAZIM HESAPLAR

                                -K.K.E. Giderler Alacaklı

689 ticari kârın saptanması için 690 Dönem Kârı veya zarar hesabına devredilerek kapatılır.

690                                            689

Fazla varsa 100 borçlandırılırken, 397

SAYIM ve TESELLÜM FAZLALARI HS. —Kasa Fazlası alacaklandırılır.

Fazlanın nedeni bulunduğunda 397 borçlandırılırken, ilgili hesap alacaklandırılır.

Fazlanın nedeni bulunmadığında, 397 borçlandırılırken, 679 D.OLAĞANDIŞI GELİR ve KÂRLAR HS.-Kasa Fazlası alacaklandırılır.

Daha sonra 679 borçlandırılırken, 690 DÖNEM KÂRI veya ZARARI HS. alacaklandırılır.

Yabancı Para

Değerleme; Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenilir. Bu da Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen döviz kurlarıdır.

Yabancı Para Alınması

A işletmesi mağazasına gelen bir müşteriye 4.000 Dolar karşılığında peşin olarak bir halı satmıştır. Satış gününde 1 Doların alış kuru 50.000 TL’ dir ( işletme aralıklı envanter yöntemini kullanmaktadır. Kayıtta KDV dikkate alınmamıştır.

.

                               31.12.xxxx

       100 KASA HESABI

              —Yabancı Paralar                                   20.000.000

                         600 SATIŞLAR HS                                             20.000.000.

4.000 Dolar  x   50.000 TL

 
Yabancı Para Değişimi

A İşletmesi, kasasındaki yabancı paralardan 1.000 Doları bir bankada bir bankada  1 Dolar = 55.000 TL’ dan Türk Lirasına değişmiştir.

                               31.12.xxxx

       100 KASA HESABI

              —Merkez Kasa                                                 5.500.000

                         100 KASA HESABI

                                —Yabancı Paralar                                               5.000.000

                          646 KAMBİYO KÂRLARI HESABI                         500.000

1.000  Dolar  x   55.000 TL

Envanter İşlemleri.

Dönem sonunda kasadaki efektif döviz şeklindeki yabancı paralar sayılır ve Maliye Bakanlığı’ nca ilan edilen değerleme kuru üzerinden mevcudun TL değeri bulunur. Hesbın kalanı ile yabancı paraların değerleme kuru arasındaki fark, değerleme ( evulasyon ) kârı veya zararı olarak ”646 Kambiyo Kârları Hesabı” na ya da   ”656 Kambiyo Zararları Hesabı” na kaydedilir.

Yabancı paraların sayımı sonucunda noksanlık veya fazlalık ortaya çıkarsa, “100 – Kasa Hesabı” nda T&ürk Lirası paralar için yapılan açıklamalarda gösterildiği şekilde, gerekli düzeltme kayıtları yapılır.

Örnek

31 Aralık itibariyle A İşletmesinin kasasında  3.000 Dolar vardır. Maliye Bakanlığı’ nca ilan olunan değerleme kuru 1 Dolar için 60.000 TL’ dir. Yabancı paralar hesabının durumu ise, aşağıdaki gibidir.

                                               100 KASA HESABI

                                              - Yabancı Paralar Yrd. Hs.

 
( 31.12)              20.000.000                                       5.000.000               ( 31.12 )
Mevcut yabancı paraların TL değeri:

Dolar                  :  3.000 Dolar x  60.000 TL  =  18.000.000 TL

Kambiyo Kârı    :  Değerleme Sonucu Bulunan Değer   -   Hesabın Borç Kalanı

3.000.000 TL     :  18.000.000   -   15.000.000

                                                                  31.12.xxxx

       100 KASA HESABI

              —Yabancı Paralar                                                  3.000.000

                          646 KAMBİYO KÂRLARI HESABI                          3.000.000

                                                 100 KASA HESABI

                                              - Yabancı Paralar Yrd. Hs.

( 31.12 )              20.000.000                                       5.000.000               ( 31.12 )

                             3.000.000

( 31.12 )              23.000.000                                       5.000.000               ( 31.12 )

Yukarıdaki envanter kaydından sonra  Yabancı Paralar Hesabı 18.000.000 lira borç kalanı verecek ve bilançoda bu değer üzerinden görülecektir.